ΜoMUS Πειραματικό Κέντρο Τεχνών: Στην έκθεση «Graceland. Ο θρίαμβος μιας αβέβαιης πορείας»

Τρεις γυναίκες εικαστικοί, εκκινώντας από διαφορετικές αφετηρίες, δημιουργούν με ποικίλα εικαστικά μέσα, ένα συλλογικό έργο εν εξελίξει, έναν κοινό τόπο καλλιτεχνικής συμβίωσης**. Η Ράνια Εμμανουηλίδου, η Φανή Μπουντούρογλου και η Ευαγγελία Ψωμά,** ένωσαν τις δυνάμεις τους στην εποχή του lockdown, όπου ο καθένας ήταν κλεισμένος στο σπίτι του και δημιούργησαν έργα από κοινού. Αυτά συνθέτουν τώρα την έκθεση «Graceland. Ο θρίαμβος μιας αβέβαιης πορείας», που φιλοξενείται στο ΜoMUS Πειραματικό Κέντρο Τεχνών, στη Θεσσαλονίκη.

Στο επίκεντρο οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα η ανθρωπότητα, καθώς οι ανισότητες εντείνονται, η οικονομική κρίση επιστρέφει, η κλιματική αλλαγή μας απασχολεί ολοένα και περισσότερο.

«Εκκινώντας από διαφορετικές καλλιτεχνικές αφετηρίες, αυτό που μας ένωνε από την αρχή ήταν η κοινή ανησυχία για τα πράγματα που συμβαίνουν γύρω μας. Γι’ αυτό που ονομάζουμε μεγάλες παγκόσμιες προκλήσεις, όπως η οικονομική και η προσφυγική κρίση, η κλιματική αλλαγή. Είναι τόσο μεγάλα ζητήματα που δεν μπορείς να τα πιάσεις μόνος σου καλλιτεχνικά. Είναι σίγουρα πολύ προτιμότερο να γίνει αυτό, μέσα από μια συλλογική διαδικασία. Μια λέξη που μας καρφώθηκε στο μυαλό από την αρχή ήταν μια γερμανική, άγνωστη σε μας λέξη, η λέξη fernweh, που σημαίνει άλγος για ανείδωτα μέρη, για μέρη που δεν έχουμε δει. Αυτό ήταν κάτι πολύ σημαντικό για όλη τη δουλειά, γιατί πέρα από το προφανές που σημαίνει ότι κάποιος θέλει να μετατοπιστεί γεωγραφικά για να βρει κάτι καλύτερο, να οραματίζεται έναν καλύτερο τόπο, έχει να κάνει επίσης ότι οραματιζόμαστε έναν καλύτερο πνευματικό, κοινωνικό, πιο δίκαιο τόπο. Έναν τόπο όπου όλοι οι άνθρωποι θα μπορούμε να απολαμβάνουμε τα πράγματα που υπάρχουν γύρω μας»αναφέρει η Φανή Μπουντούρογλου.

Οι τρεις καλλιτέχνιδες πειραματίζονται με νέα υλικά δημιουργώντας βίντεο, γλυπτά και εγκαταστάσεις που σχολιάζουν τη σχέση μας με τη φύση, το ρόλο της βιοπολιτικής και της βιοτεχνολογίας, την αναγκαστική μελλοντική προσαρμογή μας σε νέα περιβάλλοντα, τη δημιουργία ενός μετα-ανθρώπινου είδους, καθώς και το υβριδικό σώμα:

«Υπήρχε όλη αυτή η αμφισβήτηση για το τι συνέβαινε μέχρι τότε, για όλα τα δεδομένα που υπήρχαν σε σχέση με τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα οποία στην περίοδο του Covid άρχισαν να ανατρέπονται. Άρα βρισκόμασταν ήδη σε μια αβέβαιη και αρκετά πειραματική πορεία, η οποία μας οδήγησε στην αναζήτηση καινούργιων υλικών, με τα οποία δεν είχαμε προηγούμενα ασχοληθεί. Οπότε ξεκινήσαμε να δουλεύουμε με τα ριζώματα και το ριζικό σύστημα, το οποίο μας έδωσε με τη σειρά του μια σχέση με το κομμάτι των κρυστάλλων και το βιοπλαστικό. Αυτά είναι τα υλικά τα οποία χρησιμοποιήσαμε. Βρίσκονται πολύ κοντά στη διαδικασία της “κουζίνας”. Θέλουν φροντίδα και τα τρία υλικά. Ενδεχομένως αφομοιώνονται από τη φύση στην πορεία. Είναι κάτι που δεν το ξέρουμε, γιατί είναι κάτι πειραματικό. Είναι σίγουρα όμως φιλικά προς τη φύση. Τα ριζώματα δημιουργούν μόνα τους μια σχέση με το περιβάλλον. Εμείς τα καθοδηγούμε με έναν τρόπο για να πάρουν τη μορφή που θέλουμε._ Το ίδιο συμβαίνει και με τους κρυστάλλους που θέλουν μια ανατροφοδότηση και μια καθημερινή φροντίδα. Το ίδιο συμβαίνει και με το βιοπλαστικό που είναι ένα υλικό που μαγειρεύεται και προκύπτει από νερό, ζελατίνη και γλυκερίνη, που είναι βρώσιμα υλικά. Στόχος στο επόμενο πρότζεκτ μας είναι να δημιουργήσουμε βρώσιμα γλυπτά. Άρα ουσιαστικά υπήρχε μια σχέση, από τη μια πλευρά η αβέβαιη πορεία της κοινωνίας, της ανθρωπότητας, του συλλογικού αγώνα και της μετατόπισης σε αντιστοιχία από την άλλη πλευρά με τα ίδια τα υλικά, που έχουν επίσης τη δική τους αβέβαιη πορεία»_ επισημαίνει η Ράνια Εμμανουηλίδου.

Η επιμελήτρια της έκθεσης Άννα Μυκονιάτη τονίζει: «Σε αντίθεση με τη μηχανιστική θεώρηση που θέλει τη φύση ως κάτι διαφορετικό από το κυρίαρχο, που πρέπει να κατακτηθεί και να υποταχθεί, οι Ράνια Εμμανουηλίδου, Φανή Μπουντούρογλου και Ευαγγελία Ψωμά την προσεγγίζουν με σεβασμό και της αποδίδουν ξανά τις μαγικές ιδιότητες της τροφοδότριας μάνας. Πειραματίζονται με τεχνικές παραγωγής βιοπλαστικού, χαρτιού, καλλιέργειας κρυστάλλων, φυτεύσεων, ριζωμάτων και αεικαλλιέργειας, και διερευνούν τις συνδέσεις μεταξύ της καταστροφής της γης και της πατριαρχικής και καπιταλιστικής ηγεμονίας που αγνοεί την ηθική προτεραιότητα της ανάγκης του φροντίζειν. Στον χώρο του εργαστηρίου (Lab), όπου κατά τη διάρκεια της έκθεσης πραγματοποιούνται εργαστήρια και παρουσιάσεις από τις καλλιτέχνιδες, ο επισκέπτης έρχεται σε επαφή με την ερευνητική και παραγωγική διαδικασία μέσα από δείγματα υλικών, πειραματισμούς με βιοπλαστικό, κρυστάλλους και φυτρώματα, φωτογραφίες και κείμενα αναφοράς».

Η λαχτάρα για μια καλύτερη ζωή σε έναν καλύτερο τόπο, σε ένα ουτοπικό μέρος αποτελεί κομβικό άξονα της έκθεσης. Αφετηρία και πηγή έμπνευσης για τις τρεις δημιουργούς ήταν ένα ζευγάρι παιδικά παπούτσια, που τους εστάλησαν ανάμεσα σε άλλα με πλοίο από τον καμένο καταυλισμό της Μόριας. Στη σόλα τους ήταν γραμμένη η λέξη Graceland. Η αβέβαιη πορεία των μεταναστών συνδέεται άμεσα με την αβέβαιη πορεία όλης της ανθρωπότητας:

«Η λέξη Graceland δεν έχει τόσο να κάνει με τη γνωστή Graceland, αλλά περισσότερο με τη σχέση αυτού του παπουτσιού με την μετακίνηση, με το τι συνέβη και με μια ανθρώπινη ιστορία που χάθηκε στην πορεία, χωρίς να ξέρουμε από πού ήρθε και πού έφτασε αυτό το παπουτσάκι και όλη η ιστορία που κουβαλούσε μαζί του» εξηγεί η Ράνια Εμμανουηλίδου.

Η έκθεση «Graceland. Ο θρίαμβος μιας αβέβαιης πορείας» φιλοξενείται στο Πειραματικό Κέντρο Τεχνών του ΜoMUS μέχρι τις 23 Απριλίου.Η έκθεση εντάσσεται στην 8η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης της Θεσσαλονίκη, που έχει θέμα «Γεωκουλτούρα».