Οι Νέοι Ρεαλιστές «κατακτούν» το Παγκράτι: Η διεθνής έκθεση του Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή

Πάνω από 50 έργα συνθέτουν την πρώτη μεγάλη διεθνή έκθεση του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρήστο μουσείο της Αθήνας, που είναι αφιερωμένη στο σημαντικό κίνημα του Νέου Ρεαλισμού, που γεννήθηκε στην Ευρώπη στις αρχές της δεκαετίας του ’60. Στόχος των 13 καλλιτεχνών που συμμετείχαν σε αυτό ήταν να βρουν μέσω του έργου τους ένα νέο τρόπο προσέγγισης της πραγματικότητας. Στις 27 Οκτωβρίου του 1960, υπέγραψαν το περίφημο μανιφέστο τους που είχε συντάξει ο κριτικός τέχνης Pierre Restany. Αυτό μφισβητούσε τις αξίες της εποχής και υπερασπιζόταν μια νέα αντίληψη του πραγματικού στην μεταπολεμική Ευρώπη.

Είναι η πρώτη φορά που γίνεται στην Ελλάδα μια τόσο ολοκληρωμένη παρουσίαση αυτού του επαναστατικού καλλιτεχνικού κινήματος, στο οποίο πήραν μέρος ανάμεσα σε άλλους οι διάσημοι Yves Klein, Arman, Jean Tinguely, César, Niki de Saint Phalle και Christo.

Ο Κωνσταντίνος Κορμάς, υπεύθυνος ξεναγήσεων του μουσείου αναφέρει: «Είναι ένα κίνημα το οποίο τοποθετείται χρονικά κυρίως στις αρχές της δεκαετίας του ’60. Από το 1960-1963. Συνέχισε με σαφώς μειούμενη παραγωγή μέχρι το 1970. Ωστόσο αυτοί οι καλλιτέχνες υπήρξαν παραγωγικοί και πριν το συγκεκριμένο κίνημα αλλά και μετά. Αυτό που τους χαρακτηρίζει είναι η συλλογική τους μοναδικότητα, η εμμονή τους και η προσήλωσή τους στην επικαιρότητα, στο επίκαιρο στοιχείο και το εφήμερο. Εμπνέονταν από την καθημερινότητα και τα έργα τους έχουν σε κάθε περίπτωση να κάνουν με την προστασία του περιβάλλοντος αλλά και με το θέμα της ανακύκλωσης, μιας και προτιμούσαν να χρησιμοποιούν υλικά που ήδη προϋπήρχαν».

Ο όρος Ρεαλισμός, που χρησιμοποίησε η ομάδα δεν ήταν τυχαίος. Αποτελούσε αναφορά στο καλλιτεχνικό και λογοτεχνικό κίνημα που αναπτύχθηκε στη Δυτική Ευρώπη στα μέσα του 19ου αιώνα. Ακολουθώντας το παράδειγμά του, τα μέλη του Νέου Ρεαλισμού ήρθαν να μεταγράψουν στην τέχνη τους τη δική τους αντίληψη για τον κόσμο, μέσα σε μια κοινωνία βιομηχανοποιημένη πλέον, αστική στην οποία κυριαρχούν η διαφήμιση και η μαζική παραγωγή.

Η σχέση του κινήματος με το Dada και την Pop Art εμφανής: _«Δεν είναι τυχαίο ότι ο Νέος Ρεαλισμός θεωρήθηκε ως το παρακλάδι, η συνέχεια, η συμπόρευση της Pop Art στην Ευρώπη. H Pop Art ξεκίνησε από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Φυσικά αυτοί οι καλλιτέχνες, οι Αμερικανοί της Pop Art και οι Νέοι Ρεαλιστές είχαν συναντηθεί, είχαν εκθέσει από κοινού σε διάφορες εκθέσεις που οργανώνονταν εκείνη την περίοδο. Το βασικό κοινό στοιχείο του νέου ρεαλισμού με την Pop Art είναι η έμφαση στο χρώμα, στα έντονα χρώματα, αλλά και στην στρέβλωση των μεγεθών. Δηλαδή στην αποτύπωση ακόμη και συγκεκριμένων λεπτομερειών ενός έργου σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα. Όπως για παράδειγμα βλέπουμε σε κάποια υπερμεγέθη σπίρτα του Raymond Hains, στην ενότητα που αφορά την Pop Art στην έκθεσή μας. Όσον αφορά στο Dada, οι σχέσεις των δύο κινημάτων έχουν να κάνουν με τη χρήση των υλικών, τη χρήση του ready-made, δηλαδή του υλικού που ήδη υπάρχει στη φύση. Ο Νέος Ρεαλιστής προτιμά να χρησιμοποιήσει το υλικό αυτό, ούτως ώστε, όπως έλεγαν, να μην επιβαρύνουν τη γη με την εξόρυξη επιπλέον υλικών» ε_πισημαίνει ο Κωνσταντίνος Κορμάς.

Οι αισθητικές επιλογές και οι καλλιτεχνικοί προβληματισμοί των μελών του εφήμερου αλλά σημαντικού αυτού κινήματος τους κατέστησαν πρωτοπόρους σε πολλά επίκαιρα ζητήματα που υπερβαίνουν τα όρια της τέχνης: όπως η μαζική κατανάλωση, η σπουδαιότητα της ανακύκλωσης, η αναγκαιότητα αναθεώρησης θεμάτων που άπτονται της κλιματικής αλλαγής και της οικολογίας.

Οι Νέοι Ρεαλιστές αναζήτησαν και πήραν υλικά από παντού: από σκουπιδότοπους, αλάνες, μάντρες, υπαίθριες αγορές, παλιατζίδικα και σούπερ μάρκετ:«Τα υλικά τα συνέλεγαν κυρίως από στοκατζίδικα, πολλά από τα οποία βρίσκονταν στο Παρίσι, ή από μάντρες αυτοί που δούλευαν με το μέταλλο. Υπάρχει επίσης μια ξεχωριστή κατηγορία Νέων Ρεαλιστών, οι αφισιστές, οι οποίοι ξεκολλούσαν αφίσες, που ήταν τοποθετημένες σε μεγάλες επιφάνειες στους δρόμους και είχαν να κάνουν με το σινεμά, με την πολιτική και διάφορα κοινωνικά ζητήματα. Σ’ αυτές εφάρμοζαν την τεχνική του ντεκολάζ. Δηλαδή της αποκολλούσαν και στη συνέχεια, επενέβαιναν, αφαιρώντας τμήματα από αυτές. Είναι η αντίστροφη τεχνική του κολάζ. Κάποιοι άλλοι, όπως ο César για παράδειγμα, έκαναν χρήση των τεχνικών της συμπίεσης και της επέκτασης. Πίεζαν δηλαδή υλικά, δημιουργώντας επεκτάσεις αυτών. Κάποιοι άλλοι χρησιμοποιούσαν τα φώτα νέον, όπως για παράδειγμα ο Martial Raysse. Είναι ένα υλικό που σε κάθε περίπτωση αποτελεί κομμάτι της αστικής ζωής και κυρίως της νυχτερινής ζωής. Φυσικά είναι και οι δύο πιο εμβληματικοί καλλιτέχνες του κινήματος, που θεωρήθηκαν αν θέλετε οι εξωγήινοι του κινήματος, ο Yves Klein με το χαρακτηριστικό μπλε, το λεγόμενο IKB, το International Klein Blue και η Niki de Saint Phalle, η μοναδική γυναίκα του κινήματος, η οποία πρέπει να ομολογήσω ότι έκανε για 10 γυναίκες».

Στην έκθεση παρουσιάζεται επίσης ένα πλούσιο αρχείο, που ταξιδεύει τον επισκέπτη στις πολλές και ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες εφήμερες δημιουργίες των καλλιτεχνών, καθώς και σε διάφορες συνεντεύξεις που έδωσαν εκείνη την εποχή. Την έκθεση «Νέος Ρεαλισμός» στο Μουσείο του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή στο Παγκράτι, επιμελούνται οι Marion Meyer και Μαρία Κουτσομάλλη-Moreau.

Η έκθεση διαρκεί μέχρι τις 9 Απριλίου. Κατά τη διάρκειά της, πραγματοποιούνται ειδικές ξεναγήσεις για το κοινό καθώς και εκπαιδευτικά προγράμματα για παιδιά και για ενήλικες.

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΚΘΕΣΗΣ

Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή

Ερατοσθένους 13, Τ: 210 725 2895

Νέος Ρεαλισμός (Nouveau Réalisme)

Διάρκεια: Μέχρι 9 Απριλίου

Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα, Τετάρτη, Πέμπτη, Σάββατο & Κυριακή: 10.00-18.00, Παρασκευή: 10.00-20.00

Τρίτη κλειστά