Γιώργος Κουμεντάκης: «Με το αφιέρωμα στη Μαρία Κάλλας θα δείξουμε άγνωστες πτυχές της στη νέα γενιά»

Η Εθνική Λυρική Σκηνή τιμά την Μαρία Κάλλας με αφορμή τη συμπλήρωση φέτος 100 χρόνων από τη γέννησή της. Έχει ετοιμάσει ένα μπουκέτο εκδηλώσεων οι οποίες ξεκινούν τον Απρίλιο και ολοκληρώνονται τον Δεκέμβριο. Στο πλαίσιο του μεγάλου αφιερώματος, Θα υπάρξει μια εικαστική εγκατάσταση στο φουαγέ της Λυρικής, ένα Γκαλά Όπερας στο Ηρώδειο, μια έκθεση στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, ένα ντοκιμαντέρ για τα άγνωστα πρώτα χρόνια της Ελληνίδας ντίβας, ένα βίντεο-ρεσιτάλ αφιερωμένο στο «πρώτο της ρεπερτόριο», ενώ επιπλέον θα πραγματοποιηθεί εκπαιδευτικό εργαστήριο μαζί με το DmLab του Πολυτεχνείου Κρήτης.

Κεντρική θέση στους εορτασμούς των 100 χρόνων έχει η παράσταση της «Μήδειας» του Λουίτζι Κερουμπίνι που θα παρουσιαστεί στην Αθήνα τον Απρίλιο, σε συμπαραγωγή με την Μετροπόλιταν Όπερα της Νέας Υόρκης, την Όπερα του Καναδά και τη Λυρική Όπερα του Σικάγου. Λησμονημένη για πολλές δεκαετίες, η Μήδεια του Κερουμπίνι, η οποία πρωτοπαρουσιάστηκε στο Παρίσι το 1797, ήρθε ξανά στο φως όταν η Μαρία Κάλλας ερμήνευσε τον ομώνυμο ρόλο για πρώτη φορά το 1953 στη Φλωρεντία. Η επιτυχία υπήρξε τεράστια, ενώ, χάρη στις σπάνιες μουσικές και υποκριτικές ικανότητες της Κάλλας, ο μουσικός κόσμος ανακάλυψε ένα συναρπαστικό έργο. 

Την επιμέλεια του αφιερώματος έχει ο Γιώργος Κουμεντάκης, καλλιτεχνικός διευθυντής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής ο οποίος μας ξενάγησε στο ιστορικό αρχείο της, δείχνοντάς μας φωτογραφίες της μεγάλης λυρικής τραγουδίστριας:

«Η αφορμή των 100 χρόνων από τη γέννηση της Μαρίας Κάλλας μας δίνει τη δυνατότητα να επαναπροσδιορίσουμε αυτό το τεράστιο φαινόμενο ως φωνή, φυσικά ως προσωπικότητα και να δούμε τα πράγματα που κατέθεσε στην ανανέωση της όπερας. Μιλάμε για την εποχή πριν την Μαρία Κάλλας και την εποχή μετά την Μαρία Κάλλας. Εμείς ως όπερα αυτό το γνωρίζουμε πολύ καλά. Είναι η απόλυτη σταθερά σε μας. Είναι πάντα παρούσα. Την αντιμετωπίζουμε ως τον ζωντανό θρύλο στην ιστορία της όπερας. Οπότε έχουμε την ανάγκη, με αυτή την αφορμή, να δείξουμε πτυχές της μουσικής της προσωπικότητας, που πιστεύω ότι είναι πολύ σημαντικές, στη νέα γενιά. Μια γενιά που δεν γνωρίζει ακριβώς τι είναι η Μαρία Κάλλας. Αλλά και για μας, ως Εθνική Λυρική Σκηνή είναι μια ευκαιρία να βρούμε την αρχή, το 1940 που ξεκίναγε και η Εθνική Λυρική Σκηνή και η Κάλλας σε μια παράλληλη διαδρομή, να βρούμε τη βάση μας σε αυτή τη συγκλονιστική τραγουδίστρια για να καταλάβουμε γιατί και τι ακριβώς έδωσε αυτή η τεράστια φωνή».

Η Μαρία Κάλλας υπέγραψε το πρώτο της συμβόλαιο με την Λυρική Σκηνή το 1940, λίγους μήνες μετά την ίδρυση της το 1939. Η Μαρία Κάλλας έγινε γνωστή στην Αθήνα, από το 1940 έως το 1945, με το όνομα Μαρία Καλογεροπούλου. Μετά τα πρώτα μαθήματα που έλαβε στο Εθνικό Ωδείο με τη Μαρία Τριβέλλα και παράλληλα με τις σπουδές της στο Ωδείο Αθηνών με την Ισπανίδα υψίφωνο Ελβίρα ντε Ιντάλγκο, η Καλογεροπούλου ερμήνευσε σημαντικούς ρόλους στη Λυρική Σκηνή αποκτώντας έτσι μια μοναδική σκηνική εμπειρία που τη βοήθησε να επιτύχει πολύ σύντομα τον στόχο της για μια μεγάλη διεθνή σταδιοδρομία. 

Από την Ελλάδα θα φύγει το 1945 για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Θα επιστρέψει, διάσημη πλέον το 1960 και το 1961 για να δώσει τις πρώτες παραστάσεις όπερας στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου. Τη «Νόρμα» του Μπελίνι και τη «Μήδεια» του Κερουμπίνι αντίστοιχα.  Για τις δύο παραγωγές της Επιδαύρου, η Κάλλας, ως ανταπόδοση στη βοήθεια της Λυρικής Σκηνής στα πρώτα βήματα της καλλιτεχνικής της πορείας, πρόσφερε την αμοιβή της για τη δημιουργία θεσμού υποτροφιών για νέους λυρικούς καλλιτέχνες, ο οποίος πήρε το όνομά της.

Η συμβολή της Μαρίας Κάλλας στη λυρική τέχνη του 20ού και του 21ου αιώνα είναι ιστορική και αδιαμφισβήτητη, καθώς από τη μια ανανέωσε το ρεπερτόριο της όπερας φέρνοντας στην επιφάνεια ξεχασμένα αριστουργήματα του μπελ κάντο και από την άλλη ανέδειξε με την απαράμιλλη ερμηνεία της τη σημασία της δραματικής διάστασης των οπερατικών έργων. Μέσα στην καλλιτεχνική της διαδρομή, η οποία διήρκεσε κάτι περισσότερο από δύο δεκαετίες, αλλά και μέσα από τη δραματική και σύντομη ζωή της, η Κάλλας άφησε μια ανεπανάληπτη καλλιτεχνική κληρονομιά για τις επόμενες γενιές:

«Είναι αλήθεια ότι για την Μαρία Κάλλας έχουν γραφτεί χιλιάδες πράγματα. Ο κόσμος νομίζει ότι έχουν γραφτεί τα πάντα. Δεν έχουν γραφτεί τα πάντα. Υπάρχει ένα περιθώριο που για μένα είναι αρκετά σημαντικό, που κι εμείς το ανακαλύπτουμε μέρα με τη μέρα. Καταρχάς, η περίοδος της Ελλάδας, από το 1940 μέχρι το 1945 και τα χρόνια που η Κάλλας σπούδασε εδώ μέχρι που έφυγε για την Αμερική, μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο δεν είναι γνωστά. Εμείς θα καταθέσουμε μια πολύ σημαντική έρευνα, που ήδη γίνεται εντός Εθνικής Λυρικής Σκηνής και με τη δημιουργίας ενός ντοκιμαντέρ, που νομίζω ότι είναι η καλύτερη αφορμή για να γνωρίσουμε, να έρθουμε σε επαφή με αυτή την περίοδο της Κάλλας» επισημαίνει ο Γιώργος Κουμεντάκης.

Στο πλαίσιο του αφιερώματος θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά πολύτιμο υλικό από το Ιστορικό Αρχείο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, το οποίο τα τελευταία χρόνια έχει αποκτήσει σημαντικές αρχειακές συλλογές. Πρόσφατα ο συλλέκτης Δημήτρης Πυρομάλλης δώρισε την πλούσια συλλογή του για τη Μαρία Κάλλας. Αποτελείται από χιλιάδες αντικείμενα και περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, ηχογραφήσεις, σπάνιες εκδόσεις, έγγραφα, φωτογραφίες, προσωπικά αντικείμενα κ.ά. Επίσης, η ΕΛΣ αγόρασε πρόσφατα το φωτογραφικό αρχείο του Κλεισθένη, το οποίο περιλαμβάνει σπάνιο φωτογραφικό υλικό από τις εμφανίσεις της Κάλλας στην Ελλάδα. Για τις ανάγκες του αφιερώματος, το ΜΙΕΤ-ΕΛΙΑ έχει παραχωρήσει σπάνιο υλικό από το αρχείο Παξινού – Μινωτή.

Περισσότερες πληροφορίες για το αφιέρωμα και τις εκδηλώσεις