Τα εμβόλια για τον καρκίνο και τις καρδιακές παθήσεις θα είναι «έτοιμα μέχρι το τέλος της δεκαετίας»

Επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης

Πάρα πολλες ζωές θα μπορούσαν να σωθούν από ένα πρωτοποριακό σύνολο νέων εμβολίων για μια σειρά παθήσεων – συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου, ισχυρίζονται ειδικοί επιστήμονες. Μια κορυφαία φαρμακευτική εταιρεία δήλωσε ότι είναι πεπεισμένη πως τα εμβόλια για τον καρκίνο, τα καρδιαγγειακά και αυτοάνοσα νοσήματα και άλλες παθήσεις, θα είναι έτοιμα μέχρι το 2030.

Οι μελέτες για αυτά τα εμβόλια δείχνουν να δίνουν μια «τεράστια υπόσχεση», με ορισμένους ερευνητές να λένε ότι έχει επιτευχθεί πρόοδος 15 ετών σε 12 έως 18 μήνες, χάρη στην επιτυχία του εμβολίου του Covid.

Ο Δρ Paul Burton, επικεφαλής της φαρμακευτικής εταιρείας Moderna, είπε ότι πιστεύει πως η εταιρεία θα είναι σε θέση να προσφέρει τέτοιες θεραπείες για «πολλες κατηγορίες ασθενειών», σε μόλις πέντε χρόνια. Η εταιρεία, η οποία δημιούργησε ένα κορυφαίο εμβόλιο για τον κορονοϊό, αναπτύσσει εμβόλια  που στοχεύουν διαφορετικούς τύπους καρκίνου.

Ο Burton δηλωσε: «Θα έχουμε αυτό το εμβόλιο και θα είναι εξαιρετικά αποτελεσματικό. Θα σώσει πολλές εκατοντάδες χιλιάδες, αν όχι εκατομμύρια ζωές. Νομίζω ότι θα είμαστε σύντομα σε θέση να προσφέρουμε εξατομικευμένα εμβόλια κατά του καρκίνου – πολλαπλών διαφορετικών τύπων όγκων – σε ανθρώπους σε όλο τον κόσμο», συμπλήρωσε.

Είπε επίσης, ότι πολλαπλές λοιμώξεις του αναπνευστικού θα μπορούσαν να καλυφθούν με μία μόνο ένεση – επιτρέποντας σε ευάλωτα άτομα να προστατεύονται από τον Covid, τη γρίπη και τον αναπνευστικό συγκυτιακό ιό (RSV) – ενώ οι θεραπείες mRNA θα μπορούσαν να είναι διαθέσιμες για σπάνιες ασθένειες για τις οποίες δεν υπάρχουν προς το παρόν φάρμακα. Οι θεραπείες που βασίζονται στο mRNA λειτουργούν διδάσκοντας στα κύτταρα πώς να φτιάχνουν μια πρωτεΐνη που ενεργοποιεί την ανοσολογική απόκριση του οργανισμού έναντι της νόσου. Προσθέτοντας είπε: «Πιστεύω ότι θα έχουμε θεραπείες βασισμένες σε mRNA για σπάνιες ασθένειες που προηγουμένως δεν μπορούσαν να αντιμετωπιστούν, και νομίζω ότι σε 10 χρόνια από τώρα, θα πλησιάζουμε σε έναν κόσμο όπου θα μπορούμε πραγματικά να αναγνωρίσουμε τη γενετική αιτία μιας ασθένειας και – σχετικά απλά – να την επεξεργαστούμε και να την επιδιορθώσουμε, χρησιμοποιώντας τεχνολογία που βασίζεται σε mRNA».

Ωστόσο, οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι η επιταχυνόμενη πρόοδος, η οποία έχει αυξηθεί «κατά μια τάξη μεγέθους» τα τελευταία τρία χρόνια, θα χαθεί εάν δεν διατηρηθεί υψηλό επίπεδο επένδυσης.

Το μόριο mRNA καθοδηγεί τα κύτταρα να παράγουν πρωτεΐνες. Με την ένεση μιας συνθετικής μορφής, τα κύτταρα ωθούνται στην παραγωγή πρωτεϊνών που θέλουμε να χτυπήσει το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Ένα εμβόλιο κατά του καρκίνου, με βάση το mRNA, θα δώσει σήμα στο ανοσοποιητικό σύστημα για έναν καρκίνο που αναπτύσσεται ήδη, ώστε να μπορεί να του επιτεθεί και να τον καταστρέψει χωρίς να καταστρέψει υγιή κύτταρα.

Αυτό περιλαμβάνει τον εντοπισμό θραυσμάτων πρωτεΐνης στην επιφάνεια των καρκινικών κυττάρων που δεν υπάρχουν σε υγιή κύτταρα – και τα οποία είναι πιο πιθανό να πυροδοτήσουν μια ανοσολογική απόκριση – και στη συνέχεια τη δημιουργία εμβολίων από κομμάτια mRNA που θα καθοδηγήσουν το σώμα για το πώς να κατασκευάσει αντισώματα που θα επιτεθούν στα καρκινικά κύτταρα που φέρουν την πρωτεïνη.

Αρχικά, οι γιατροί λαμβάνουν βιοψία του όγκου ενός ασθενούς και στέλνουν το υλικό σε ένα εργαστήριο, όπου το γενετικό του υλικό αναλύεται για να εντοπίσει μεταλλάξεις που δεν υπάρχουν σε υγιή κύτταρα. Στη συνέχεια, ένας αλγόριθμος μηχανικής μάθησης προσδιορίζει ποιες από αυτές τις μεταλλάξεις είναι υπεύθυνες για την ανάπτυξη του καρκίνου. Με την πάροδο του χρόνου, μαθαίνει επίσης ποια μέρη των μη φυσιολογικών πρωτεϊνών που κωδικοποιούν αυτές οι μεταλλάξεις είναι πιο πιθανό να πυροδοτήσουν μια ανοσολογική απόκριση. Στη συνέχεια, τα mRNAs για τα πιο πολλά υποσχόμενα αντιγόνα (που θα ωθήσουν το ανοσοποιητικό στην παραγωγή αντισωμάτων) κατασκευάζονται και συσκευάζονται σε ένα εξατομικευμένο εμβόλιο.

Ο Burton συνεχίζει: «Νομίζω ότι αυτό που μάθαμε τους τελευταίους μήνες είναι ότι, αν πίστευε κανείς ότι το mRNA ήταν μόνο για μολυσματικές ασθένειες ή μόνο για τον Covid, τα στοιχεία τώρα λένε ότι αυτό δεν ισχύει. Μπορεί να εφαρμοστεί σε κάθε είδους ασθένειες, όπως σε καρκίνο, λοιμώδη νοσήματα, καρδιαγγειακά και αυτοάνοσα νοσήματα και άλλες σπάνιες νόσους. Έχουμε μελέτες σε όλους αυτούς τους τομείς και όλες έχουν δείξει τεράστιες υποσχέσεις».

Τον Ιανουάριο, η Moderna ανακοίνωσε αποτελέσματα από μια δοκιμή τελικού σταδίου του πειραματικού της εμβολίου mRNA για τον RSV, αναφέροντας ότι ήταν κατα 83,7% αποτελεσματικό στην πρόληψη τουλάχιστον δύο συμπτωμάτων, όπως ο βήχας και ο πυρετός, σε ενήλικες ηλικίας 60 ετών και άνω. Με βάση αυτά τα δεδομένα, ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) χορήγησε στο εμβολιο τίτλο πρωτοποριακής θεραπείας, πράγμα που σημαίνει ότι η κανονιστική του διαδικασια έγκρισης θα επισπευσθεί.

Τον Φεβρουάριο, ο FDA χορήγησε τον ίδιο τίτλο  στο εξατομικευμένο εμβόλιο κατά του καρκίνου της Moderna, με βάση τα πρόσφατα αποτελέσματα σε ασθενείς με μελάνωμα (καρκίνος δέρματος). Ο Burton λέει: «Νομίζω ότι η πανδημια επιτάχυνε αυτην την τεχνολογία σε μεγάλη κλίμακα. Μας επέτρεψε επίσης να κλιμακώσουμε την παραγωγή, επομένως τώρα είμαστε σε εξαιρετικά καλή θέση στο να παράγουμε μεγάλες ποσότητες εμβολίων, πολύ γρήγορα».

Η Pfizer έχει επίσης ξεκινήσει τη στρατολόγηση για μια κλινική δοκιμή τελευταίου σταδίου ενός εμβολίου κατά της γρίπης που βασίζεται σε mRNA και έχει στραμμένο το βλέμμα της σε άλλες μολυσματικές ασθένειες, συμπεριλαμβανομένου του έρπητα ζωστήρα, καθώς επίσης και διάφορες μορφές καρκίνου, σε συνεργασία με την BioNTech. Εκπρόσωπος της Pfizer δήλωσε: «Τα διδάγματα από τη διαδικασία ανάπτυξης του εμβολίου Covid-19 ενημέρωσαν τη συνολική μας προσέγγιση στην έρευνα και ανάπτυξη mRNA και τον τρόπο με τον οποίο η Pfizer διεξάγει Ε&Α (έρευνα και ανάπτυξη) ευρύτερα. Αποκτήσαμε επιστημονική γνώση μιας δεκαετίας σε μόλις ένα χρόνο».

 

Άλλες τεχνολογίες εμβολίων έχουν επίσης ωφεληθεί από την πανδημία, συμπεριλαμβανομένων των εμβολίων επόμενης γενιάς που βασίζονται σε πρωτεΐνες, όπως το εμβόλιο Covid που κατασκευάστηκε από την εταιρεία βιοτεχνολογίας Novavax. Το εμβολιο  βοηθά το ανοσοποιητικό σύστημα, που νομίζει ότι αντιμετωπίζει έναν ιό, να δημιουργήσει μια ισχυρότερη απόκριση.

Ο Δρ Filip Dubovsky, πρόεδρος έρευνας και ανάπτυξης στη Novavax, δήλωσε: «Υπήρξε μια τεράστια επιτάχυνση, όχι μόνο των παραδοσιακών τεχνολογιών εμβολίων, αλλά και νέων τεχνολογιών που δεν είχαν λάβει προηγουμένως αδειοδότηση. Σίγουρα, το mRNA εμπίπτει σε αυτή την κατηγορία, όπως και το εμβόλιο μας» λέει ο ίδιος.

Ο Δρ Richard Hackett, Διευθύνων Σύμβουλος του Συνασπισμού για την Επιδημική Ετοιμότητα και Καινοτομίες (Cepi) είπε ότι ο μεγαλύτερος αντίκτυπος της πανδημίας ήταν η συντόμευση των χρονοδιαγραμμάτων ανάπτυξης για πολλές πλατφόρμες εμβολίων που δεν είχαν αξιολογηθεί στο παρελθόν. Εξήγησε: «Σήμαινε ότι πράγματα που θα μπορούσαν να είχαν ξετυλιχθεί την επόμενη δεκαετία ή ακόμα και 15ετια, συμπιέστηκαν σε ένα ή ενάμιση χρόνο…».

Ο καθηγητής Andrew Pollard, διευθυντής της Ομάδας Εμβολίων της Οξφόρδης και πρόεδρος της Μικτής Επιτροπής Εμβολιασμού και Ανοσοποίησης (JCVI) του Ηνωμένου Βασιλείου, δήλωσε: «Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι υπάρχει πολύ μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τα εμβόλια. Το πραγματικά μεγάλο ερώτημα είναι, τι συμβαίνει από εδώ και πέρα», συμπληρώνει.

Με την επικείμενη απειλή ευρύτερης σύγκρουσης στην Ευρώπη, υπάρχει ο κίνδυνος να χαθεί αυτή η εστίαση στα εμβόλια, χωρίς να αξιοποιηθεί η δυναμική και οι τεχνολογικές γνώσεις που έχουν αποκτηθεί κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Ο Pollard πιστεύει ότι αυτό θα ήταν μεγάλο λάθος. Ο ίδιος προσθέτει: «Αν κάνει κανείς ένα βήμα πίσω θα μπορούσε να σκεφτεί τι είμαστε διατεθειμένοι να επενδύσουμε σε καιρό ειρήνης, όπως το να έχουμε έναν ουσιαστικό στρατό… Οι πανδημίες είναι ισάξια απειλή – αν όχι μεγαλύτερη από μια στρατιωτική απειλή – γιατί γνωρίζουμε με βεβαιότητα ότι πρόκειται να συμβούν στο μέλλον. Δυστυχώς, δεν επενδύουμε ούτε το ποσό που θα κόστιζε η κατασκευή ενός πυρηνικού υποβρυχίου».

 

Πηγή: The Guardian