Η Ευρωπαϊκή Ημέρα Γλωσσών γιόρτασε τη γλωσσική ποικιλομορφία της ηπείρου

Αυτό το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στα Αγγλικά

Με κάθε λαμπρότητα γιορτάστηκε την Πέμπτη η 23η επέτειος της Ευρωπαϊκής Ημέρας Γλωσσών. Η πρωτοβουλία του Συμβουλίου της Ευρώπης, που γιορτάστηκε για πρώτη φορά στις 26 Σεπτεμβρίου 2001, υπογραμμίζει τη σημασία της διατήρησης της γλωσσικής ποικιλομορφίας σε ολόκληρη την ήπειρο.

Σε ολόκληρη την Ευρώπη, υπάρχουν περισσότερες από 225 αυτόχθονες γλώσσες μαζί με τον τεράστιο αριθμό μη ευρωπαϊκών γλωσσών που έχουν φτάσει στην ήπειρο μέσω της μετανάστευσης.

Ο πρόεδρος της Λιθουανίας Gitanas Nausėda, εκτελών χρέη προέδρου της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης, εξέδωσε δήλωση για την αναγνώριση της ημέρας. Σε αυτήν αναφέρει τον ουμανιστή καθολικό ιερέα του 16ου αιώνα Mikalojus Daukša, ο οποίος δημοσίευσε τα πρώτα βιβλία στα λιθουανικά.

«Τα έθνη δεν ζουν ούτε από τη γονιμότητα της γης, ούτε από την ποικιλία των ρούχων, ούτε από την ομορφιά της χώρας, ούτε από τη δύναμη των πόλεων και των κάστρων, αλλά κυρίως από τη διατήρηση και τη χρήση της γλώσσας τους, η οποία αυξάνει και διατηρεί την ενότητα, την αρμονία και την αδελφική αγάπη. Η γλώσσα είναι ο κοινός δεσμός της αγάπης, η μητέρα της ενότητας, ο πατέρας της ιθαγένειας, ο φύλακας του κράτους», έγραψε ο Daukša το 1599.

Ο Nausėda λέει ότι ο Daukša ενσάρκωσε την καλύτερη προσέγγιση της Ευρώπης για τη γλώσσα: «Η γλωσσική ποικιλομορφία, από την οποία πηγάζει μια αξιοσημείωτη πολιτιστική ποικιλομορφία, είναι το θεμέλιο της σημερινής Ευρώπης. Είμαστε μοναδικοί επειδή δίνουμε προσοχή σε κάθε γλώσσα, στη διατήρησή της, στη διάδοσή της στη δημόσια σφαίρα. Ο σεβασμός όλων των γλωσσών, ακόμη και των μικρότερων, διασφαλίζει την κοινωνία μας και διατηρεί ζωντανό το σχέδιο της ευρωπαϊκής ενότητας, όπως δείχνουν οι εκδηλώσεις σε όλη την Ευρώπη».

Στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ημέρας Γλωσσών, το Συμβούλιο της Ευρώπης έχει δρομολογήσει μια επιλογή πρωτοβουλιών για την προώθηση του ευρέος φάσματος των γλωσσών σε ολόκληρη την ήπειρο και της χρήσης τους για τη γεφύρωση των πολιτισμών.

Η πρώτη είναι η πρωτοβουλία ” Γλώσσες για την ειρήνη “, όπου ζήτησαν από τους πολίτες να υποβάλουν αφίσες με θέμα την “ενότητα και την κατανόηση μεταξύ διαφορετικών γλωσσών”. Θα απονεμηθούν βραβεία στις πέντε καλύτερες συμμετοχές και οι 30 καλύτερες θα εκτεθούν στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Σύγχρονων Γλωσσών.

Το δεύτερο είναι ένα κάλεσμα προς τους πολίτες να υποβάλουν παραδείγματα του πιο δύσκολου γράμματος/λέξης/φράσης που προφέρεται σε μια ευρωπαϊκή γλώσσα.

Ορισμένα από τα παραδείγματα που δίνουν είναι πραγματικά γλωσσοδέτες. Το “Cabeleireiro”, η πορτογαλική λέξη για τον “κομμωτή”, είναι υποτίθεται δυσνόητο, επειδή τα παρόμοια ηχητικά “lei” και “rei” βρίσκονται το ένα δίπλα στο άλλο. Το “Następstw”, η πολωνική λέξη για τη “συνέπεια”, έχει ένα παρόμοιο πρόβλημα με τα τέσσερα συμπλέγματα των συμφώνων του.

Ακόμη και οι φυσικοί ομιλητές της γαλλικής γλώσσας σκοντάφτουν μερικές φορές στην προφορά του “serrurerie” (κλειδαράς), ενώ ο απλός αριθμός 555 παρουσιάζει δυσκολίες όταν λέγεται δυνατά στα γερμανικά ως “Fünfhundertfünfundfünfzig”.

Ένας από τους πρώτους γλωσσοδέτες που διδάσκονται οι μαθητές της ολλανδικής γλώσσας είναι η φράση “88 όμορφα κανάλια”. Είναι και σχετική με το περιβάλλον της Ολλανδίας και παίζει με την προτίμηση της γλώσσας για τον γλωσσοδέτη ήχο “g”: “Achtentachtig prachtige grachten”.

Μερικά διασκεδαστικά στοιχεία για τις γλώσσες της Ευρώπης

Πάνω από τη μισή Ευρώπη είναι δίγλωσση. Σε γενικές γραμμές, οι άνθρωποι στις σκανδιναβικές χώρες υπερέχουν περισσότερο στο να μιλούν περισσότερες γλώσσες από τη μητρική τους, ενώ οι νοτιοευρωπαίοι υστερούν. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι το Ηνωμένο Βασίλειο βρίσκεται αρκετά χαμηλά στη λίστα.

Η συντριπτική πλειονότητα των ευρωπαϊκών γλωσσών προέρχεται με κάποιον τρόπο από έναν ινδογερμανικό πρόγονο που πιθανότατα υπήρχε γύρω από την περιοχή της Κασπίας Θάλασσας πριν από περίπου 5.000 χρόνια.

Τα βασκικά (ή Euskara) πιστεύεται ότι είναι η παλαιότερη από τις ευρωπαϊκές αυτόχθονες γλώσσες. Μιλιέται στην περιοχή των Πυρηναίων της Γαλλίας και της Ισπανίας, η βασκική είναι μια απομονωμένη γλώσσα, που σημαίνει ότι δεν προέρχεται από άλλη γλώσσα που ομιλείται σήμερα.

Θεωρείται ότι είναι η τελευταία εναπομείνασα προ-ινδοευρωπαϊκή γλώσσα στη δυτική Ευρώπη. Πιστεύεται ότι προέρχεται από την Ακουιτανική και προϋπήρχε της εξάπλωσης της Λατινικής σε όλη την περιοχή.

Μετά τα βασκικά, η παλαιότερη ομιλούμενη ινδοευρωπαϊκή γλώσσα είναι η λιθουανική, η οποία έχει πολλές ομοιότητες με τα αρχαία σανσκριτικά, την ιερή γλώσσα του ινδουισμού.

Αν και οι περισσότερες αυτόχθονες ευρωπαϊκές γλώσσες ανήκουν στην οικογένεια των ινδοευρωπαϊκών γλωσσών, η μαλτέζικη αποτελεί σπάνια εξαίρεση. Κάπως απροσδόκητα, λόγω της εγγύτητάς της στη Μέση Ανατολή, η μαλτέζικη είναι η μόνη ευρωπαϊκή γλώσσα στην αφροασιατική οικογένεια, η οποία περιλαμβάνει την αραβική και την εβραϊκή.