International Body Music Festival: Η μουσική του σώματος καταλαμβάνει για μια εβδομάδα την Αθήνα

Για μια εβδομάδα η Αθήνα θα κινείται στους ρυθμούς του Διεθνούς Φεστιβάλ Μουσικής του Σώματος (International Body Music Festival). To IBMF 2024 πραγματοποιείται 4-10 Νοεμβρίου στην ευρύτερη περιοχή του Βοτανικού-Κεραμεικού και φιλοξενεί πάνω από 50 καλλιτέχνιδες/ες, από 12 χώρες του κόσμου. Η διοργάνωση περιλαμβάνει συναυλίες, παραστάσεις, προβολές, ομιλίες και αυτοσχεδιαστικές βραδιές και προσφέρει ένα ευρύ φάσμα εκπαιδευτικών δράσεων και σεμιναρίων. Θα πραγματοποιηθούν στην Τεχνόπολη, το Gazarte, την Ταινιοθήκη της Ελλάδος, στο θέατρο Θησείον και στο Playground for the arts.

Η Μουσική του Σώματος (body music) – φωνή, παλαμάκια, κρουστά με το σώμα – αποτελεί την πιο παλιά μουσική του πλανήτη μας και είναιπιο επίκαιρη από ποτέ. Από το 2008, το International Body Music Festival αναδεικνύει παραδοσιακές και σύγχρονες ομάδες Μουσικής του Σώματος οι οποίες ενσωματώνουν ένα ευρύ φάσμα καλλιτεχνικής έκφρασης με μοναδικό μουσικό όργανο το σώμα.

Ο μη κερδοσκοπικός πολιτιστικός οργανισμός Playground for the arts, σε συνεργασία με τον ιδρυτή και καλλιτεχνικό διευθυντή του IBMF, Κιθ Τέρρυ (Keith Terry), επιμελούνται ένα πολυσυλλεκτικό πρόγραμμα με έντονο κοινωνικό αντίκτυπο που εστιάζει στην διαπολιτισμικότητα, την προσβασιμότητα, τις παραδόσεις του κόσμου και υψηλού επιπέδου καλλιτεχνικές παραγωγές.

Μιλήσαμε με τους τρεις διοργανωτές του φεστιβάλ, τη Γιώτα Πεκλάρη, την Νατάσα Χαντά Μάρτιν, και τον Θάνο Δασκαλόπουλο, οι οποίοι μας έλυσαν όλες τις απορίες για το τι ακριβώς είναι η μουσική του σώματος, τι είναι αυτή η διοργάνωση και τι θα δούμε στην Αθήνα.

– Πολύς κόσμος δεν είναι εξοικειωμένος με το τι σημαίνει μουσική του σώματος. Θα μπορούσατε να μας περιγράψετε ακριβώς τι περιλαμβάνει;

Θα σας μεταφέρω αυτό που έχει γράψει ο ίδιος ο Κηθ Τέρρυ, καλλιτεχνικός διευθυντής του IBMF: «Η Μουσική του Σώματος είναι αυτή η μουσική-χορός που δημιουργείται από τους ήχους που μπορεί να παράγει το σώμα χτυπώντας, πατώντας, μέσω της κρούσης των χεριών και μέσω της φωνής. Το Body Music ήταν ίσως η πρώτη μουσική. Πριν αρχίσουν οι άνθρωποι να χτυπούν πέτρες και να τρυπάνε κορμούς δέντρων για να φτιάξουν κρουστά, πιθανώς να έκρουαν τα χέρια και τα πόδια, να έκλαναν και να γρύλιζαν με σκοπό να εκφράσουν τις μουσικές ιδέες τους.

Υπάρχουν πολλές μουσικές του σώματος που εξακολουθούν να ανθίζουν σήμερα. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, το hambone ήταν δημοφιλές στα τέλη του προηγούμενου αιώνα και εξακολουθεί να είναι και σήμερα. Μερικοί κάτοικοι των νησιών του Νότιου Ειρηνικού δημιουργούν μουσική, χτυπώντας παλαμάκια και χτυπώντας το στήθος και τους μηρούς, ενώ στο Μαρόκο, υπάρχει μια εκδοχή που περιλαμβάνει το χτύπημα στο στήθος ενώ τραγουδούν. Ορισμένοι γραμμικοί χοροί από την Σουμάτρα χρησιμοποιούν τον χτύπο στα στήθη και τα πόδια για κρουστική συνοδεία. Στην Αιθιοπία παράγεται μουσική στη μασχάλη από ομάδες παικτών που σφίγγουν τα χέρια τους κάτω από τη μασχάλη και πιέζουν το χέρι με μια κίνηση προς τα κάτω, δημιουργώντας τονισμούς μέσω του αέρα που βγαίνει γύρω και ανάμεσα από δάχτυλα του κυππελισμένου χεριού.

Αυτά είναι μόνο μερικά παραδείγματα μιας ποικίλης και γραφικής σκηνής του Body Music. «Body Music» είναι ο όρος που χρησιμοποιώ για να περιγράψω τη δουλειά μου, ένα όνομα που μου πρότεινε το 1979 ο φίλος και συνάδελφος Paul Arslanian. Ομοίως, θεωρώ το Body Music ως όρο – ομπρέλα που περιγράφει μια μορφή τέχνης, που υπάρχει εδώ και αιώνες. Αυτή η φόρμα αποτελείται από πολλά στυλ. Το δικό μου Body Music δεν είναι παραδοσιακό στυλ, αλλά σίγουρα είναι επηρεασμένο και εμπνευσμένο από εκείνα που έχουν προηγηθεί.

Δουλεύω στο Body Music από το 1979, μετατρέποντας τα μοτίβα των ντραμς στο σώμα μου, συνδυάζοντας το ενδιαφέρον μου για το drum set και τον ρυθμικό χορό. Επίσης, εκπληρώνει την επιθυμία μου να κάνω κάτι που είναι μουσική/χορός και παρόλα αυτά είναι φορητό, ακουστικό και αυτόνομο. Είμαι ιδιαίτερα προσηλωμένος σε εκείνους τους πολιτισμούς που δεν κάνουν καμία διάκριση μεταξύ μουσικής και χορού και που απλά δεν θα σκεφτόντουσαν να παρουσιάσουν το ένα χωρίς το άλλο. Και στο Body Music δεν υπάρχει τέτοια διάκριση. Δεδομένου ότι οι κινήσεις του σώματος που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή των ρυθμών έχουν οπτικό αντίκτυπο, ο μουσικός είναι επίσης χορευτής. Σε αντίθεση με τους περισσότερους χορευτές που αναπτύσσουν μια σχέση με τη μουσική (ερμηνεύοντας μαζί της, χωρίς αυτήν, ή αγνοώντας την), ο Μουσικός του Σώματος είναι η μουσική. Ακουστικά και οπτικά τα σωματικά άκρα δημιουργούν έναν χορό ήχου, δίνοντάς μας τη δυνατότητα να βλέπουμε μουσική και να ακούμε χορό με τρόπους που είναι απλοί μα και σύνθετοι, στοιχειώδεις μα και εκλεπτυσμένοι».

-Πώς ήρθατε εσείς σε επαφή με το body music;

Ο Θάνος Δασκαλόπουλος ανακάλυψε το body music γύρω στο 2004, μέσα από άρθρα του Keith Terry σε διεθνή περιοδικά χορού και αμέσως αγόρασε τα εκπαιδευτικά dvd του. Αργότερα μελέτησε body music ως μαθητής του Max Pollak και το 2008 ξεκίνησε μαζί με τον Simone Mongelli τους Kantu Korpu, το πρώτο ελληνικό σχήμα μουσικής του σώματος. Μαζί με την Γιώτα Πεκλάρη, εμφανίστηκαν σε σκηνές και φεστιβάλ στην Ελλάδα. Το 2011, μετά από πρόσκληση του Keith Terry εμφανίστηκαν στο International Body Music Festival, στο Σαν Φρανσίσκο.

– Πότε γνωρίσατε τον Κιθ Τέρι, τον διοργανωτή και καλλιτεχνικό διευθυντή του διεθνούς φεστιβάλ;

Το 2011, πάλι με πρωτοβουλία του Θάνου, στέλνουμε ένα βίντεο των Kantu Korpu στον Κιθ, προσκαλώντας τον να δώσει εργαστήρια body music στο Playground. Από εκεί και μετά ξεκινά η συνεργασία μας με την Crosspulse και το καλλιτεχνικό της διευθυντή, Κηθ Τέρι. Ο Κηθ επισκέπτεται τακτικά την Αθήνα για σεμινάρια, παραστάσεις και φεστιβάλ και εμείς συμμετέχουμε στο διεθνές φεστιβάλ μουσικής του σώματος που διοργανώνει ο Κηθ σε διάφορα μέρη του κόσμου (Σαν Φρανσίσκο, Μπαλί, Γκάνα, Ρώμη, Παρίσι) και συνεργαζόμαστε μαζί του σε διάφορα καλλιτεχνικά έργα (International Day of Body Music, Body Music Show, the CHIBOW project, κ.α.).

Το 2017 διοργανώσαμε το 1ο ελληνικό IBMF MiniFest με εργαστήρια, συναυλίες και δράσεις εξωστρέφειας και το 2019 διοργανώσαμε το 2ο MiniFest με έμφαση στην επιμόρφωση εκπαιδευτικών.

– Για ποιο λόγο δημιουργήθηκε αυτό το φεστιβάλ πριν από 16 χρόνια;

Το 2008, ο καλλιτεχνικός διευθυντής Κηθ Τέρρυ βραβεύτηκε με το Guggenheim Fellowship με το οποίο αποφάσισε να δημιουργήσει ένα διαθεματικό φεστιβάλ που αναμειγνύει φύλα, πολιτισμούς και κουλτούρες και ελκύει κοινό που ενδιαφέρεται για τη μουσική, το χορό, τις παραδόσεις του κόσμου, τις σύγχρονες μορφές τέχνης, τις κοινωνικές επιστήμες και την εκπαίδευση. Την ίδια χρονιά έγινε το Διεθνές Φεστιβάλ Μουσικής του Σώματος. Στόχος του, η πολυσχιδής συμμετοχή (διαφορετικών ηλικιών και πολιτισμικών καταβολών), η διαπολιτισμική επικοινωνία, η ενίσχυση της μουσικοκινητικής αντίληψης, η εξέλιξη στους τομείς της μουσικής, του χορού και της εκπαίδευσης, καθώς και η ολιστική καλλιτεχνική επικοινωνία με μοναδικό εργαλείο το σώμα.

Μέσα σε 16 χρόνια κατάφερε να προσεγγίσει παιδιά και ενήλικες όλων των ηλικιών, μέσα από δράσεις για όλη την οικογένεια, για φοιτητές, εκπαιδευτικούς, καλλιτέχνες και επαγγελματίες του δημιουργικού τομέα, σπουδαστές μουσικής και χορού, άτομα με αναπηρία και ευάλωτες ομάδες, καθώς και υποστηρικτές των παραδοσιακών και σύγχρονων παραστατικών τεχνών.

-Ποια είναι η εμπειρία σας από ένα τέτοιο φεστιβάλ στο εξωτερικό;

Η εμπειρία σε ένα τέτοιο φεστιβάλ είναι τρομερά βιωματική, καθώς ο κάθε συμμετέχων γίνεται ενεργό μέρος μίας τεράστιας κοινότητας. Βιώνει τη μουσική σωματικά, εκφράζεται μέσα από την φωνή του και τα πολυφωνικά και πολυρρυθμικά σύνολα που δημιουργούνται στα εργαστήρια και τις παραστάσεις. Αποκτά μία αίσθηση του ανήκειν σε ένα φαινόμενο πανανθρώπινο και αρμονικό. Ως διοργανωτές του φετινού φεστιβάλ, γνωρίζουμε από πρώτο χέρι την εμπειρία που περιγράφουμε, καθώς έχουμε ζήσει από πρώτο χέρι πολλά IBMF ως συμμετέχοντες-ουσες, καλλιτέχνες και συμπαραγωγοί.

– Οι θεατές, το απλό κοινό μπορεί να πάρει μέρος σε κάποιες από τις εκδηλώσεις ή τα εργαστήρια;

Όλα τα εργαστήρια απευθύνονται στο ευρύτερο ενήλικο κοινό, καθώς είναι πολύ βατά και ευχάριστα για όλα τα επίπεδα. Πιστεύουμε πως θα ενδιαφέρουν ιδιαιτέρως καλλιτέχνες, επαγγελματίες καλλιτεχνικής διδασκαλίας, εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων, κοινωνικούς λειτουργούς, φροντιστές, facilitators, εμψυχωτές, κλόουν, σπουδαστές ανώτερων επαγγελματικών σχολών, μέλη χορωδιών, κ.α. Πιο συγκεκριμένα, τα εργαστήρια Connecting Body της Γιώτας Πεκλάρη θα είναι προσβάσιμα για άτομα με ακουστική ή οπτική βλάβη. Οι εκδηλώσεις απευθύνονται σε όλους και ειδικά σε όσους θέλουν να βιώσουν μία διαπολιτισμική σύνδεση με καλλιτέχνες από το εξωτερικό και την εγχώρια μουσική σκηνή της world music. Πολλές από τις εκδηλώσεις συμπεριλαμβάνουν την διαδραστική συμμετοχή του κοινού.

– Ποιες είναι οι παραστάσεις, οι συναυλίες και τα ονόματα που δεν πρέπει να χάσουμε για να πάρουμε μια καλή γεύση από τι σημαίνει body music;

Barbatuques/Brazil: Το πιο διάσημο body music γκρουπ στον κόσμο! Στην εκτεταμένη τους πορεία, ξεπέρασαν κατά πολύ τις σκηνές περισσότερων από 30 χωρών, φτάνοντας στα soundtrack του Χόλιγουντ (Rio 2) σε χιλιάδες remix που δημιουργήθηκαν από DJs, και την τελετή λήξης των Ολυμπιακών Αγώνων 2016. Μεγαλύτερές τους επιτυχίες το “Baião Destemperado” και το “Baianá”, διαθέσιμα σε όλες τις streaming πλατφόρμες στον κόσμο, με μαζική χρήση σε κανάλια όπως το Instagram και το TikTok. Η πρωτοποριακή γλώσσα που αναπτύχθηκε από το συγκρότημα συνέβαλε σημαντικά στη διάδοση της μουσικής του σώματος σε όλο τον κόσμο και εξακολουθεί να αποτελεί σημείο αναφοράς μέχρι σήμερα.

KeKeÇa Body Percussion Ensemble/Turkey: Ένα από τα μακροβιότερα γκρουπ body music με σπουδαίο καλλιτεχνικό και κοινωνικό έργο. Ιδρύθηκαν από τους Tugay Başar και Timuçin Gürer και εργάζονται από το 2002 κάνοντας παραστάσεις, εκπαιδεύσεις και εργαστήρια, δουλεύοντας για διεθνή και τοπικά έργα για τον πολιτισμό, τις τέχνες και την εκπαίδευση μέσω των κρουστών σώματος και της μουσικής σώματος. Η ομάδα δημιουργεί και υλοποιεί παραστάσεις και εργαστήρια για όλες τις ηλικίες καθώς και για άτομα με αναπηρία και ευάλωτες ομάδες.

Sandy Silva/Canada: Πολυβραβευμένη ερμηνεύτρια, χορογράφος, συνθέτης, παραγωγός και διεθνώς αναγνωρισμένη πρωτοπόρος του percussive dance. Μετά από 35 χρόνια παραστάσεων και διδασκαλίας σε όλο τον κόσμο, μαζί με τη σκηνοθέτιδα Marlene Millar ξεκίνησε το Migration Dance Film Project (MDFP) δημιουργώντας μια σειρά από body music dance films που έχουν προβληθεί διεθνώς κερδίζοντας πολλά βραβεία. Οι ηχητικές χορογραφίες της Silva αντλούν από παγκόσμιες πρακτικές percussive dance και εμπλουτίζονται με κίνηση, φωνή, θέατρο και άψογη μουσικότητα, προκαλώντας μια αίσθηση ταξιδιού και μετανάστευσης.

Leela Petronio/France: Κόρη της θρυλικής κλακετίστριας Sarah Petronio, η Leela αναγνωρίζεται διεθνώς ως μια ερμηνευτικά πολύπλευρη καλλιτέχνιδα. Με πολλά χρόνια διεθνών περιοδειών με την ομάδα STOMP, έχει αναπτύξει μια πρωτότυπη προσέγγιση στον κρουστικό χορό, συνδυάζοντας καθοριστικές επιρροές της καριέρας της – tap dance, hip hop dance, body percussion – και την κουλτούρα της τζαζ.

Bryan Dyer/US: Στενός συνεργάτης του Bobby McFerrin, ο Bryan Dyer είναι πολυοργανίστας, τραγουδιστής και παραγωγός που ερμηνεύει πολλά στυλ μουσικής, από κλασική και avant-garde μέχρι ροκ, τζαζ και μπλουζ. Έχει εμφανιστεί σε χώρες όπως η Ιαπωνία, η Ελβετία, η Ινδονησία και η Γκάνα, δίπλα σε αξιόλογους καλλιτέχνες όπως οι Huey Lewis και The News, Michael McDonald και Carlos Santana.

Max Pollak/Austria: Ένας από τους 5 κλακετίστες της Νέας Υόρκης που εμφανίστηκαν σε Αμερικάνικα γραμματόσημα τον Ιούλιο του 2021 με σκοπό να τιμηθεί ο κρουστικός χορός των κλακετών, οι ρίζες τους στον 18ο αι. στις Η.Π.Α. και ο συνεχής αντίκτυπος που έχει στον κόσμο του χορού. Διακρίνεται για την συμμετοχή του σε αναγνωρισμένους διεθνείς χώρους και φεστιβάλ κλασικής μουσικής και την πρωτοποριακή του δουλειά με άτομα με οπτική ή ακουστική βλάβη και γνωστικές διαταραχές. Πρόσφατα του απονεμήθηκε το Βραβείο Καλλιτέχνη της Νέας Υόρκης για τις μουσικές συνθέσεις και τις χορογραφίες του.

Αναλυτικές πληροφορίες για τις εκδηλώσεις

Προπώληση