Πολιτισμός: Ποια ήταν τα πρόσωπα της χρονιάς για το 2024;

Την λίστα με τα πρόσωπα της χρονιάς δημιούργησε το euronews Culture. Πρόκειται για ανθρώπους από την Ευρώπη αλλά και τον κόσμο, από διάφορους τομείς, όπως της μουσικής, του κινηματογράφου, της λογοτεχνίας, της μόδας, του αθλητισμού και των καλών τεχνών.

Περάσαμε αρκετές εβδομάδες ζυγίζοντας τις επιλογές μας και καταλήξαμε σε αυτήν τη λίστα, η οποία αν και δεν είναι ατελείωτη, αφορά 12 ανθρώπους που “‘ελαμψαν” το 2024 και έγιναν το επίκεντρο στους τομείς τους.

Συγχαρητήρια και ένα μεγάλο ευχαριστώ σε αυτούς, που έκαναν το 2024 συγκινητικό, εμπνευσμένο και εμβληματικό.

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ — Ευρώπη: Κάρλα Σοφία Γασκόν

Το 2024 ήταν η χρονιά της Κάρλα Σοφία Γκασκόν. Και για να είμαστε δίκαιοι, το 2025 αναμένεται να είναι πολύ πιο λαμπρό για την ισπανίδα ηθοποιό.

Η 52χρονη καλλιτέχνις – που έζησε ως άνδρας μέχρι τα 46 της – έγραψε ιστορία στις Κάννες καθώς έγινε η πρώτη τρανσέξουαλ γυναίκα που κέρδισε το βραβείο Καλύτερης Ηθοποιού. Κέρδισε, μαζί με τους συμπρωταγωνιστές της Ζόε Σαλντάνα, Σέλενα Γκόμεζ και Αντριάνα Παζ, για τη σειρά της στο τολμηρό και εντελώς συναρπαστικό μιούζικαλ** Emilia Pérez του Jacques Audiard- μια από τις αγαπημένες μας ταινίες** της χρονιάς.

Στην κριτική μας αναφέραμε: «Η Αουντιάρντ καταφέρνει να εξισορροπήσει με σιγουριά τις συνειδητά κιτς πτυχές του μουσικού είδους (ένας αριθμός που βρίσκεται σε μια κλινική έχει «Ρινοπλαστική! Μαστοπλαστική! Κολποπλαστική!» ως χορωδία) με μερικές συγκινητικές στιγμές καθοδηγούμενες από χαρακτήρες, χωρίς να ξεχνάμε να σας ενθουσιάζουμε και να ασχολούμαστε με κοινωνικά φορτωμένα καυτά θέματα στην πορεία.»

Σημειώσαμε επίσης πώς η Γκασκόν έλαμψε στην οθόνη, υπήρχε «δύναμη, πάθος και σοβαρότητα που φαίνονται σε κάθε στιγμή της παράστασής της, και η που το ταλέντο της μαζί με εκείνο της Ζόε Σαλντάνα σχηματίζουν ένα μαγικό αποτέλεσμα που πρέπει να παρακολουθήσετε».

Πλέον χαρακτηρίζεται ως αστέρι της μικρής οθόνης του 2024 και έχοντας τη χαρά που την συναντήσαμε στα φετινά Βραβεία Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου, η Γκασκόν μας έδειξε πόσο ευγενική και ταλαντούχα είναι.

Φυσικά, η νίκη της στις Κάννες φέτος αντιμετωπίστηκε με όλη την μισητή και επαίσχυντη ρητορική που θα περίμενε κανείς δυστυχώς, με τη γαλλική ακροδεξιά πολιτικό Marion Maréchal να ηγείται της άθλιας κατηγορίας. Ο πολιτικός έγραψε στο X αναφορικά με τη νίκη του Gascón ότι «είναι επομένως ένας άνθρωπος που λαμβάνει στις Κάννες το βραβείο για… καλύτερη ηθοποιό. Η πρόοδος για την αριστερή πτέρυγα είναι η διαγραφή των γυναικών και των μητέρων». Αυτό προκάλεσε οργή στην κοινότητα LGBTQ και οδήγησε τον Gascón να υποβάλει νομική καταγγελία για «σεξιστική προσβολή με βάση την ταυτότητα φύλου».

Ευτυχώς, η στάση και τα λόγια της Gascón έλαμψαν πιο φωτεινά – καθώς προέβλεψε ακόμη και το μίσος κατά τη διάρκεια της ομιλίας αποδοχής των Καννών, την οποία αφιέρωσε σε «όλους τους τρανς ανθρώπους που υποφέρουν».

«Αύριο, θα υπάρξουν πολλά σχόλια από απαίσιους ανθρώπους που θα λένε τα ίδια πράγματα για όλους εμάς τους τρανς ανθρώπους», είπε. «Θέλω να τελειώσω με ένα μήνυμα ελπίδας. Για όλους αυτούς, όπως η Emilia Pérez, όλοι έχουμε την ευκαιρία να αλλάξουμε προς το καλύτερο, να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι».

Το έκλεισε με ένα μήνυμα στους επικριτές της: «Ας δούμε αν εσείς οι μπάσταρδοι αλλάξετε».

Μια αλλαγή που είναι απολύτως αναγκαία, καθώς σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύθηκε φέτος από το τμήμα στατιστικών του υπουργείου Εσωτερικών της Γαλλίας, το 2023 καταγράφηκαν 2.870 εγκλήματα ή αδικήματα (επιθέσεις, απειλές, παρενόχληση) εναντίον λεσβιών, ομοφυλόφιλων, δύο και τρανς ατόμων, ένα άλμα 19% σε σύγκριση με το 2022.

Η Karla Sofía Gascón αντιπροσωπεύει όχι μόνο το απίστευτο ταλέντο υποκριτικής αλλά και την ελπίδα που ανέφερε. Με λίγη τύχη, οι πολυάριθμες νίκες της φέτος – καθώς και η υποψηφιότητά της για Καλύτερη Ηθοποιό στις επερχόμενες Χρυσές Σφαίρες – θα συνεχ ίσουν να στέλνουν στους μπάσταρδους ένα άλλο μήνυμα. Ανυπομονούμε να δούμε τη νίκη της και να δούμε αν ένα Όσκαρ βρίσκεται στον ορίζοντα για τη μεγαλύτερη ηθοποιό του 2024. DM

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ: Μοχάμαντ Ρασούλοφ

Είναι δύσκολο να περιγράψουμε σωστά την ατμόσφαιρα και την ενέργεια που γέμισε το Μεγάλο Θέατρο Lumière στις Κάννες στις 24 Μαΐου 2024.

Ήταν η παγκόσμια πρεμιέρα του The Seed of the Sacred Fig από τον αντιφρονούντα Ιρανό σκηνοθέτη Mohammad Rasoulof, και ενόψει της μεγάλης ημέρας, υπήρχαν εικασίες για το αν ο σκηνοθέτης θα μπορούσε να φτάσει στην Κρουαζέτα για να παρουσιάσει τη νέα του ταινία.

Λίγες μέρες μετά την ολοκλήρωση της ταινίας του, που γυρίστηκε μυστικά, το Ισλαμικό Επαναστατικό Δικαστήριο του Ιράν ανακοίνωσε ότι καταδικάστηκε σε οκτώ χρόνια φυλά κιση και μαστίγωμα για κατηγορίες που συνδέονται με τις προηγούμενες ταινίες του και τον ακτιβισμό του. Οι δημόσιες δηλώσεις, οι ταινίες και τα ντοκιμαντέρ του θεωρούνται «παραδείγματα συμπαιγνίας με πρόθεση διάπραξης εγκλήματος κατά της ασφάλειας της χώρας» από το δικαστικό σύστημα της Ισλαμικής Δημοκρατίας, του οποίου η καταστολή και η βαρβαρότητα έχουν φτάσει σε νέα ύψη όσον αφορά όλους τους καλλιτέχνες.

Αναφέραμε όλα αυτά τα χρόνια για τις ταξιδιωτικές απαγορεύσεις του Rasoulof και την προηγούμενη φυλάκιση, και η τελευταία του καταδίκη ήταν η πιο σκληρή σε μια σειρά συλλήψεων την τελευταία δεκαετία – χωρίς δυνατότητα έφεσης.

Αντιμέτωπος με αυτή την ποινή, ο Ρασούλ ωφ αποφάσισε να εγκαταλείψει τη χώρα του, περπατώντας για μια επικίνδυνη πεζοπορία 28 ημερών σε μια ορεινή συνοριακή περιοχή πριν πάει στη Γερμανία – όπου κατοικεί σήμερα στην εξορία.

Μόνο τότε κατάφερε να παρακολουθήσει την πρεμιέρα της ταινίας του στις Κάννες – χωρίς μερικούς από τους καστ του, στους οποίους απαγορεύτηκε να ταξιδέψει.

Το Μεγάλο Θέατρο Lumière του έδωσε ένα συγκινητικό και μακρύ χειροκρότημα 15 λεπτών όρθιο – ένα χειροκρότημα που θα συνεχιζόταν αν ο Ρασούλοφ δεν έπαιρνε το μικρόφωνο για να ευχαριστήσει όλους όσους έκαναν δυνατή την ταινία, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που δεν μπορούσαν να την κάνουν.

Είναι σπάνιο να συμβαίνουν όρθιοι χειροκροτήματα πριν από μια προβολή ταινίας και να έχετε την εντύπωση ότι παρακολουθείτε μια ισχυρή στιγμή στην πολιτιστική ιστορία. Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών όχι μόνο τολμούσε να προβάλει τον Σπόρο του Ι ερού Σύκου στην επιλογή του διαγωνισμού — γεγονός που εξόργισε τις ιρανικές αρχές επειδή η ειλικρινής ταινία διαδραματίζεται με φόντο τις διαμαρτυρίες «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία» του 2022 και ρίχνει κριτική ματιά στις συνέπειες της ζωής υπό αυταρχική κυριαρχία — αλλά ο Rasoulof ήταν εκεί αυτοπροσώπως για να δείξει στους κινηματογραφιστές ότι η τέχνη και η ελευθερία της έκφρασης βρίσκουν τρόπο. Με κάθε κόστος.

«Δυστυχώς, το καθεστώς αντιδρά πάντα με πολύ κατασταλτικό και ελεγκτικό τρόπο – και αυτό καθιστά τα πράγματα πολύ δύσκολα», μοιράστηκε ο Ρασούλοφ στο Euronews Culture. Ωστόσο, γνωρίζω ότι όλοι οι σκηνοθέτες που εργάζονται κάτω από κατασταλτικές συνθήκες θα απελευθερωθούν από αυτούς μια μέρα. Και είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι τόσοι πολλοί σκηνοθέτες στο Ιράν σήμερα εργάζονται μέσα σε αυτές τις πολύ δύσκολες συνθήκες με λογοκρισία, όπως και εγώ. Και μετατρέπουν αυτές τις τεράστιες δυσκολίες σε ομορφιά. Δουλεύουν καλά και πρέπει να θυμόμαστε ότι εργάζονται κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες».

Ο Σπόρος του Ιερού Σύκου κέρδισε το Ειδικό Βραβείο Κριτικής Επιτροπής στις Κάννες, θα εκπροσωπήσει τη Γερμανία στα 97α Βραβεία Όσκαρ Καλ ύτερης Διεθνούς Ταιν ίας Μήκους (μια εμπνευσμένη επιλογή που δείχνει πώς ευδοκιμούν οι διαπολιτισμικές ανταλλαγές στην ανοιχτή κοινωνία) και ήταν στην κορυφή της λίστας των καλύτερων ταινιών του 2024.

Το έργο του Rasoulof, καθώς και άλλων Ιρανών δημιουργών όπως η Maryam Moghaddam και ο Behtash Sanaeeha, δεν είναι μόνο παράθυρα στα εγκλήματα του κρατικού δεσποτισμού αλλά ουσιαστικές πράξεις γενναιότητας στο όνομα της δικαιοσύνης και της τέχνης. Η ταινία του Ρασούλωφ και η οδυνηρή δοκιμασία του να βάλει την ταινία του στις οθόνες μας ήταν μια ισχυρή, ισχυρή και πολύτιμη υπενθύμιση ότι τίποτα δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένο. Το δυτικό κοινό έχει την τύχη να παρακολουθεί ταινίες από σκηνοθέτες που τολμούν να αμφισβητήσουν την καταπίεση, τον μισογυνισμό και την τυραννία, και δεν πρέπει να αγνοούμε τι συνεπάγεται η δημιουργία τέτοιων έργων τέχνης.

Ο Mohammad Rasoulof τα διακινδύνευσε όλα για να πει την αλήθεια στην εξουσία, δείχνοντας ότι η τέχνη συχνά απαιτεί από δημιουργούς να τα βάλουν όλα σε κίνδυνο, ώστε οι φωνές να μην σιωπήσουν. Και γι’ αυτό τον ευχαριστούμε. DM

ΜΟΥΣΙΚΗ — Ευρώπη: Charli XCX

Ο Charli XCX κυβερνούσε την ποπ κουλτούρα το 2024.

Το έκτο άλμπουμ της, «Brat», που κυκλοφόρησε το καλοκαίρι, δεν έφτασε απλά – εξερράγη, εκτοξεύοντας την Charli από ένα από τα αγαπημένα σε ένα από τα μεγαλύτερα αστέρια της χρονιάς. Με τα 15 τραγούδια γεμάτους ραβικούς ύμνους, η Βρετανίδα καλλιτέχνης δημιούργησε κάτι περισσότερο από ένα άλμπουμ, δημιούργησε ένα πολιτιστικό κίνημα.

Το «Brat summer» έγινε το viral mantra του 2024, αντιπροσωπεύοντας έναν ηδονιστικό και ανέμελο τρόπο ζωής που κυριάρχησε στο TikTok, τα μιμίδια και τις προκλήσεις χορού. Η αισθητική Brat – λευκές μπλούζες με ιμάντες, χοντρές μπότες, αναπτήρες Bic και πράσινα τα πάντα – ανέλαβε τη μόδα. Και σε μια από τις πιο σουρεαλιστικές στιγμές της χρονιάς, το viral tweet του Τσάρλι, «kamala is bram», βρήκε ακόμη και τον δρόμο του στην προεδρική εκστρατεία της Καμάλα Χ άρις.

Αλλά το τρένο Brat δεν σταμάτησε εκεί. Ο Charli κράτησε τη φωτιά να καίει με ένα εξίσου δημοφιλές άλμπουμ Brat remix, με τους Ariana Grande, την Caroline Polachek και τον Bon Iver. Η συνεργασία της με την Billie Eilish στο τραγούδι «Guess» έδωσε στην Charli την πρώτη της επιτυχία #1 στο Ηνωμένο Βασίλειο. Μέχρι τον Νοέμβριο, ο Charli είχε κερδίσει επτά βραβεία Grammy – συμπεριλαμβανομένου του άλμπουμ και του δίσκου της χρονιάς.

Μετά από χρόνια δημιουργίας ενός χώρου ως ένας από τους πιο τολμηρούς και καινοτόμους outsiders της ποπ, η Charli διεκδίκησε τελικά το mainstream φως της δημοσιότητας που της αξίζει. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι το «Brat» στέφθηκε Λέξη της Χρονιάς του Collins English Dictionary. TF

ΜΟΥΣΙΚΗ: Τσάπελ Ρόουν

Η Τσάπελ Ρόoυν, 26χρονη τραγουδίστρια από το Μιζούρι των ΗΠΑ, αντικειμενικά εμφανίστηκε από το πουθενά, παίρνοντας τη λαϊκή κουλτούρα με κόκκινα μαλλιά, τυρκουάζ σκιά ματιών και εθιστικά τραγούδια του camp pop. Το άλμπουμ της το 2023, «The Rise and Fall of a Midwest Princess» σημείωσε επιτυχία το 2024, κορυφώνοντας το chart Vinyl Albums του Billboard και κατατάχθηκε στο Νο 1 στα μουσικά charts του Ηνωμένου Βασιλείου και στο Νο 2 στα επίσημα μουσικά charts των ΗΠΑ. Έχει επίσης προταθεί για πολλά βραβεία Grammy, συμπεριλαμβανομένου του καλύτερου άλμπουμ της χρονιάς, ενώ η Ρόουν κέρδισε το βραβείου καλύτερου νέου καλλιτέχνη στα MTV Music Awards, λέγοντας στην ομιλία της: «Το αφιερώνω σε όλους τους καλλιτέχνες drag που με ενέπνευσαν. Και το αφιερώνω στους τρανς ανθρώπους που τροφοδοτούν την ποπ παντού».

Μια τέτοια αστρονομική επιτυχία μπορεί να φαίνεται ξαφνική, αλλά η Ρόουν γράφει και ερμηνεύει μουσική από τότε που ήταν έφηβη, ανεβάζοντας τραγούδια στο YouTube πριν υπογράψει στην Atlantic Records σε ηλικία 17 ετών. Γεννημένη ως Kayleigh Rose Amstutz, το σκηνικό της όνομα εμπνεύστηκε από τον αείμνηστο παππού της, Dennis Chappell, και το αγαπημένο του τραγούδι Μάρτι Ρόμπινς, «The Strawberry Roan».

Ήταν μια παράσταση στο φετινό Coachella που ανέβασε στα ύψη την καριέρα της σταρ, κλιπ της ζώνης της «Good Luck, Babe!» με μια μεγάλη εντυπωσιακή στολή πεταλούδας που γίνεται viral στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μαζί με το πλέον εμβληματικό απόσπασμα: «Το όνομά μου είναι Τσάπελ Ρόαν, είμαι η αγαπημένη καλλιτέχνης του αγαπημένου σας καλλιτέχνη». Αυτή η αναφορά αποδείχθηκε ότι δεν απέχει μακριά από την αλήθεια καθώς από την Adele έως τον Έλτον Τζον, τον Charli XCX έως τη Σαμπρίνα Κάρπεντερ, τραγούδησαν τραγούδια της Ρόαν.

Το 2024 σημαδεύτηκε από πολιτική και κοινωνική αναταραχή, όμως η μουσική της Ρόαν ήταν μια απόδραση από τα προβλήματα. Η ποπ κουλτούρα σε συνδυασμό με τις άπειρες παραστάσεις της, μας υπενθύμισε ότι δεν είναι κακό να διασκεδάζουμε, να είμαστε ελεύθεροι και να συνεχίζουμε να χορεύουμε στο Pink Pony Club. ΑΒ

ΤΕΧΝΗ — Ευρώπη: Μαουρίτσιο Καττελάν

Όταν κάποιος ρίχνει πίσω το μυαλό του χρόνου στην τέχνη, ένα φρούτο φαίνεται τρομακτικά μεγάλο: η μπανάνα. Ναι, αυτή η μπανάνα.

Ο Maurizio Cattelan, ένας Ιταλός καλλιτέχνης που συχνά αποκαλείται αστείο του κόσμου της τέχνης, έχει από καιρό θολώσει τη γραμμή μεταξύ σάτιρας και υψηλής τέχνης. Αλλά το 2024, το πιο διαβόητο έργο του όχι μόνο εδραίωσε τη θέση του ως πολιτιστικό εικονίδιο, αλλά και προκάλεσε νέες συζητήσεις για την αξία της τέχνης, της διασημότητας και του παραλογισμού της εποχής μας.

Το 2019, ο Cattelan έκανε πρωτοσέλιδα (και ροές Instagram) με το έργο του «Κωμικός»: ένας αγωγός μπανάνας κολλημένος σε έναν τοίχο που πωλήθηκε για 120.000 δολάρια (114.000 ευρώ). Οι κριτικοί χλευάστηκαν, πολλοί από εμάς γέλασαν και ο κόσμος της τέχνης ρώτησε συλλογικά: «Είναι αυτό τέχνη;»

Ανατρέξτε στη φετινή χρονιά, όταν το «Comedian» έγινε ξανά πρωτοσέλιδο όταν μεταπωλήθηκε σε δημοπρασία για συγκλον ιστικά 6,2 εκατομμύρια δολάρια (5,8 εκατομμύρια ευρώ) τον Νοέμβριο. Ο επιχειρηματίας κρυπτονομισμάτων Justin Sun ξεπέρασε έξι άλλους υποψηφίους για να αποκτήσουν το έργο με επίκεντρο τα φρούτα σε μια δημοπρασία Sotheby’s στη Νέα Υόρκη, αργότερα έφαγε την μπανάνα κατά τη διάρκεια συνέντευξης τύπου στο Χονγκ Κονγκ σε ένα κόλπο που έκανε μια προκλητική σύγκριση μεταξύ του έργου τέχνης και του κόσμου των κρυπτονομισμάτων: μια αγορά που ασχολείται επίσης με αφηρημένες έννοιες.

Η πώληση υπογράμμισε την παράξενη ικανότητα του Cattelan να παίζει τους κανόνες του κόσμου της τέχνης προς όφελός του, αμφισβητώντας το σύστημα ενώ ταυτόχρονα παίζει ρόλο σε αυτό. Το έργο, αν και ειλικρινά γελοίο στην απλότητά του, μιλά πολλά για το πώς η τέχνη αγοράζεται, πωλείται και εκτιμάται σε έναν κόσμο που βραβεύει το θέαμα έναντι της ουσίας. Είναι ένα πνευματώδες σχόλιο για τον παραλογισμό του κόσμου της τέχνης και αποκαλύπτει τη φαινομενικά αυθαίρετη φύση του τρόπου με τον οποίο αποδίδεται αξία στα αντικείμενα, ρωτώντας ποια είναι η αξία της τέχνης – και ποιος αποφασίζει;

Δεν θα μπορούσαν αυτά τα χρήματα να είχαν δαπανηθεί καλύτερα; Σχεδόν σίγουρα. Αλλά, δεν υπάρχουν τόσα πολλά έργα που φαίνεται να κάνουν ολόκληρο τον κόσμο να μιλάει – το «πλήθος τέχνης» και εκείνοι που θα προτιμούσαν να κάνουν εξετάσεις μαθηματικών παρά να περάσουν ένα απόγευμα σε μια γκαλερί. Πιστεύουμε ότι αξίζει να πάρουμε μπανάνες για αυτό. ΕΜ

ΤΕΧΝΗ: Άρτσι Μουρ

Μπορεί να φαίνεται λίγο υπερβολικά προφανές να επιλέξουμε τον νικητή ενός από τα πιο διάσημα βραβεία, στην πιο διάσημη καλλιτεχνική εκδήλωση στον κόσμο, ως «Πρόσωπο της Χρονιάς» στις τέχνες. Αλλά όταν ο Archie Moore πήρε το Χρυσό Λιοντάρι για την Καλύτερη Εθνική Συμμετοχή στη Μ πιενάλε της Βενετίας 2024, όχι μόνο είδε την Αυστραλία να απονέμει αυτή την αναγνώριση για πρώτη φορά στην 130χρονη ιστορία της Μπιενάλε – αλλά και έφερε διεθνή ευαισθητοποίηση στην ιστορία και τη συγγένεια των Πρώτων Εθνών, μιλώντας για την οικουμενικότητα της ανθρώπινης οικογένειας.

Η ισχυρή, συγκεκριμένη τοποθεσία εγκατάσταση του Moore «kith and kin» καταγράφει 65.000 χρόνια και 2.400 οικογενειακές γενιές χρησιμοποιώντας έναν τεράστιο χειροποίητο γενεαλογικό χάρτη με κιμωλία, ξεκινώντας από το δικό του οικογενειακό δέντρο. Με βάση την κληρονομιά των Καμιλαρόι, του Bigambul και τη βρετανική του κληρονομιά, το έργο υπογραμμίζει τη βαθιά σημασία της συγγένειας, ενώ χρησιμεύει επίσης ως ένα οδυνηρό μνημείο για τις συνεχιζόμενες αδικίες που αντιμετωπίζουν οι λαοί των Πρώτων Εθνών – κυρίως μέσω του σκληρού λευκού τραπεζιού κάτω από τη γενεαλογία, σχολαστικά διατεταγμένο με αρχεία που τεκμηριώνουν τους θανάτους εκατοντάδων Αβορίγινων ανθρώπων. Μεταξύ αυτών είναι οι επεξεργασμένες στεφανιακές αναφορές για τους 557 θανάτους Αβορίγινων στην αστυνομία και την κράτηση φυλακών από τη βασιλική επιτροπή του 1991, η οποία εξέδωσε εκατοντάδες συστάσεις με στόχο την πρόληψη αυτών των αποφεύξιμων απωλειών. το kith and kin είναι μια ισχυρή συνέχεια της δεκαετιών εξερεύνησης της ιστορίας και της ταυτότητας του Moore, ένα θέμα στο οποίο έχει βυθιστεί βαθιά σε όλο το 30ετές καλλιτεχνικό του ταξίδι.

«Τι χρυσή χρονιά. Ήταν τιμή και προνόμιο να μου απονεμηθεί το Χρυσό Λιοντάρι», δήλωσε ο Μουρ στο Euronews Culture. Η νίκη του στη Βενετία, εξήγησε, συνοδεύτηκε από κάτι που βρήκε εξίσου συναρπαστικό και ουσιαστικό: ένα έργο τέχνης χρυσής κουκουβάγιας που χαρίστηκε από τον ανώτερο Γέροντα Γιολίνπου Ναμινάπου Μαϊμούρου-Γουάιτ, μαζί με «μια παράσταση μέσα στο Αυστραλιανό Περίπτερο από τους ανθρώπους της».

«Αυτό σήμαινε επίσης πολλά για μένα», είπε ο Moore. Ο Moore αργότερα απονεμήθηκε Επίτιμο Διδακτορικό από το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο του Κουίνσλαντ, μια ευκαιρία που χρησιμοποίησε για να επιστήσει την προσοχή στην πρόσβαση στην εκπαίδευση για τους λαούς των Πρώτων Εθνών.

«Η ομιλία αποδοχής μου άγγιξε τη σημασία της εκπαίδευσης για τους λαούς των Πρώτων Εθνών στην Αυστραλία και θα τους ενθαρρύνω να αναζητήσουν τριτοβάθμια εκπαίδευση. Η πλήρης εκπαίδευση είναι κάτι που η μητέρα μου και οι γονείς της δεν είχαν», σκέφτηκε.

Αν χάσατε το έργο του Moore στη Βενετία, το «kith and kin» θα παρουσιαστεί στην Queensland Art Gallery | Gallery of Modern Art, Μπρίσμπεϊν το 2025-2026, ακολουθούμενο από το Tate του Λονδίνου. ΕΜ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ – Ευρώπη: Σάλι Ρούνεϊ

Πριν ακόμη φτάσει τα 30, η Ιρλανδή μυθιστοριογράφος Sally Rooney έγινε παγκόσμια αίσθηση με τα μυθιστορήματά της «Συνομιλίες με τους φίλους» και «Κανονικοί άνθρωποι», τα οποία πούλησαν εκατοντάδες χιλιάδες αντίτυπα, και τα δύο προσαρμόστηκαν σε επιτυχημένη τηλεοπτική σειρά του BBC.

Μέσα από τις οικείες απεικονίσεις των σύγχρονων σχέσεων, της εφηβείας και των κοινωνικών ζητημάτων, η Ρούνεϊ έχει κάνει συγκρίσεις με την Jane Austen, αναδυόμενη ως το παιδί αφίσας για ένα νέο κύμα λογοτεχνίας.

Ωστόσο, η μετεωρική της άνοδος δεν ήταν χωρίς τους επικριτές της. Κάποιοι έχουν απορρίψει το έργο της ως συναισθηματικά και πνευματικά ρηχό, κατηγορώντας το ότι εξυπηρετεί αποκλειστικά τη «γενιά Snapchat». Αλλά φέτος, αποχώρησε από το οικείο της έδαφος και απέδειξε ότι πολλοί από τους κριτικούς της έκαναν λάθος.

Το «Intermezzo», το τέταρτο μυθιστόρημά της, σηματοδοτεί μια νέα εξέλιξη στη γραφή της. Αφηγείται την οδυνηρή ιστορία δύο αδελφών, του Πέτρου και του Ιβάν Κουμπέκ, που παλεύουν με το θάνατο του πατέρα τους. Πολύ αναμενόμενη, η κυκλοφορία του έγινε ένα από τα πιο συζητημένα λογοτεχνικά γεγονότα της χρονιάς, και έχει επαινεθεί συντριπτικά για το φιλοσοφικό του βάθος και το στιλιστικό εύρος του.

Πέρα από την εδραίωση της θέσης της ως μιας από τις πιο σημαντικές σύγχρονες συγγραφείς της Ευρώπης, η Ρούνεϊ χρησιμοποίησε επίσης την πλατφόρμα της για να υποστηρίξει σταθερά τους παλαιστινιακούς σκοπούς. Νωρίτερα φέτος, δεσμεύτηκε, μαζί με περισσότερους από 1.000 συγγραφείς και επαγγελματίες εκδοτών, να μην συνεργαστούν με ισραηλινούς εκδότες ή φεστιβάλ που θεωρούν «συνένοχους στην παραβίαση των δικαιωμάτων των Παλαιστινίων». TF

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ: Ρίτσαρντ Φλάναγκαν

Κερδίζοντας το φετινό βραβείο Baillie Gifford, ο Ρίτσαρντ Φλάναγκαν ολοκλήρωσε ένα διπλό στη λογοτεχνία που μέχρι τώρα δεν είχε επιτευχθεί. Είναι το μόνο άτομο που έχει κερδίσει τόσο το βραβείο Baillie Gifford όσο και το Βραβείο Man Booker (τώρα γνωστό ως το Βραβείο Booker).

Ο Αυστραλός συγγραφέας έχει γράψει μυθιστορήματα, ταινίες, τηλεοπτικές εκπομπές και έργα μη μυθοπλασίας σε ένα εντυπωσιακό έργο. Η νίκη του Man Booker το 2014 για το μυθιστόρημά του «Ο στενός δρόμος προς τον βαθύ βορρά» κέρδισε το πρώτο έτος που το βραβείο άνοιξε σε κάθε εθνικότητα. Μια δεκαετία αργότερα, κέρδισε το βραβείο Baillie Gifford για το «Ερώτηση 7″, ένα λαμπρό βιβλίο που υφαίνει απομνημονεύματα, ιστορικές αφηγήσεις και αφήγηση. Είναι ένα εκπληκτικό επίτευγμα και τον καθιστά επάξια το μοναδικό άτομο που κέρδισε το κορυφαίο λογοτεχνικό βραβείο της Βρετανίας στη μυθοπλασία και τη μη μυθοπλασία.

Αλλά δεν είναι η διπλή νίκη του που έχει κερδίσει στον Φλάναγκαν τη θέση του στη λίστα των ανθρώπων της χρονιάς. Είναι για την απόφασή του να απορρίψει το βραβείο 50.000 λιρών (60.000 ευρώ) ως διαμαρτυρία ενάντια στους επενδυτικούς δεσμούς της Baillie Gifford με τη βιομηχανία πετρελαίου.

Σε μια προ-ηχογραφημένη ομιλία στην τελετή, ο Flanagan σημείωσε ότι δεν σκόπευε να επικρίνει την εταιρεία, αλλά θα χαιρέτισε την ευκαιρία να μιλήσει με το διοικητικό συμβούλιο της Baillie Gifford για να «περιγράψει πώς τα ορυκτά καύσιμα καταστρέφουν τη χώρα μας».

Ο Flanagan είναι ένας πολύ επιτυχημένος συγγραφέας, αλλά το να είσαι κριτικός αγαπημένος του λογοτεχνικού κόσμου σπάνια αρκεί για να είσαι γεμάτος μετρητά πια. Η λήψη στάσης αντί να αποδεχτεί τη στιγμή της κορύφωσης του ήταν μια δήλωση της τεράστιας ακεραιότητάς του.

Φέτος, η σκωτσέζικη εταιρεία επενδύσεων Baillie Gifford εμφανίζεται τακτικά στα πρωτοσέλιδα καθώς τα λογοτεχνικά γεγονότα που χρηματοδότησαν διαμαρτυρήθηκαν για τους δεσμούς τους με το πετρέλαιο και το ισραηλινό κράτος. Ο Φλάναγκαν κερδίζει τη θέση του στη λίστα μας για την προσωπική θυσία που έκανε για να κρατήσει την πίεση ενάντια στην εταιρική τέχνη. Δεν πειράζει που είναι και πολύ καλός συγγραφέας. JW

ΜΟΔΑ — Ευρώπη: Ντάνιελ Κρεγκ

Ναι, σωστά διαβάσατε. Ενώ ο Βρετανός ηθοποιός που είναι διάσημος για τον ρόλο του Τζέιμς Μπον τ για 15 χρόνια θα έπρεπε οπωσδήποτε να είναι στην κατηγορία του Κινηματογράφου – ειδικά λαμβάνοντας υπόψη την εκπληκτική στροφή του στη φετινή Queer, η οποία μπήκε στη λίστα των καλύτερων ταινιών του 2024 στο τέλος του έτους – ο Craig είχε σημαντικό αντίκτυπο στον κόσμο της μόδας φέτος.

Ο χρόνος του ως 007 τον είδε να φοράει διάφορα εκπληκτικά και αριστοκρατικά ρούχα. Ωστόσο, το 2024, έγινε ουσιαστικά ένας σαρκωτικός θεός.

Ακούγεται λίγο πολύ? Ακούστε μας…

Ο 56χρονος εμφανίστηκε φέτος σε πρεμιέρες και επιδείξεις μόδας, κατά τη διάρκεια των οποίων παρουσίασε τα πάντα, από κοστούμια με διπλό στήθος, κομψές κίτρινες αποχρώσεις, πολύχρωμα vintage μπλουζάκια, παιχνιδιάρικα ρετρό σχέδια και πολύ φαρδιά παντελόνια. Ήταν μια τεράστια απόκλιση από το κλασικό και άψογα προσαρμοσμένο στυλ της εποχής του Bond, και έδειξε ότι τα όρια πρέπει να ξεπεραστούν.

Αν θέλετε να αγκαλιάσετε υπερμεγέθη ρούχα, πηγαίνετε στην πόλη. Τολμηρές δηλώσεις με εκτυπώσεις και χρώματα; Κάνε το! Επαναστατικοί συνδυασμοί και αναχρονιστική ορμή; Σε παρακαλώ, Ντάνιελ!

Όλα φαίνονται στη συνεργασία του Craig με τη μάρκα μόδας Loewe, η οποία είδε τον ηθοποιό να μπαίνει σε πειραματική περιοχή μόδας – με νέα μακρύτερα μαλλιά.

Φαίνεται λίγο φρικτό, μερικές φορές ακατάστατο, αλλά πάντα διασκεδαστικό.

Το πιο σημαντικό από όλα, τα ρούχα του Craig αμφισβητούν τα αρχέτυπα πρότυπα και τις παραδοσιακές αντιλήψεις της αρρενωπότητας στη μόδα – ειδικά επειδή ενσωμάτωσε το απόλυτο, καθαρό κόψιμο και, τολμούμε να το πούμε, σύμβολο macho ανδρικού σεξ στο franchise των κατασκοπευτικών ταινιών.

Μην μας παρεξηγείτε – η κομψή εμφάνιση στη μόδα είναι υπέροχη. Αλλά πόσο πιο συναρπαστικό είναι να βγεις έξω και να αγκαλιάσεις μια πιο περίεργη αίσθηση στυλ?

Μακάρι να συνεχιστεί. Ο Ντάνιελ Κρεγκ, θεός της μόδας, θα επιστρέψει. DM

ΜΟΔΑ — : Άλεχ Κονσάνι

Το αμερικανικό μοντέλο Άλεξ Κονσάνι έχει επανειλημμένα κάνει ιστορία τα τελευταία δύο χρόνια.

Η 21χρονη έγινε ήδη το νεότερο υπογεγραμμένο τρανσέξουαλ μοντέλο, εξασφαλίζοντας συμβόλαιο με την IMG Models, καθώς και το πρώτο τρανς μοντέλο που έγινε Victoria’s Secret Angel το 2023. Τον περασμένο Οκτώβριο, τόσο η Κονσάνι όσο και η Βαλεντίνα Σιμπάιο έγιναν τα πρώτα τρανς μοντέλα που εμφανίστηκαν στο διάδρομο της Victoria’s Secret Fashion Show.

Πέρα από το να αφήσει το στίγμα της στην πασαρέλα, η Κονσάνι διευρύνει τους οριζίνοντλες της όταν πρόκειται για το μόντελινγκ. Το έχει κάνει εν μέρει μέσω του λογαριασμού της στο TikTok @captincroook. Με περισσότερους από τέσσερα εκατομμύρια συνδρομητές, διαθέτει περιεχόμενο NSFW με νέο υλικό υψηλής ανάλυσης και βίντεο που αποκαλύπτουν τη ζωή πίσω από τα παρασκήνια.

Το 2024 ήταν η χρονιά της καθώς η Κονσάνι κέρδισε τομ τίτλο του Μοντέλου της Χρονιάς την πρώτη θέση στον διαγωνσιμό του Βρετανικού Συμβουλίου Μόδας – η πρώτη τρανσέξουαλ γυναίκα που όχι μόνο ήταν υποψήφια αλλά κέρδισε το διάσημοβραβείο.

«Τώρα, περισσότερο από ποτέ, είναι μια σημαντική συζήτηση που πρέπει να γίνει για το πώς να υποστηρίξουμε πραγματικά και να αναβαθμίσουμε ο ένας τον άλλον μέσα σε αυτόν τον κλάδο, ειδικά εκείνους που έχουν κάνει να αισθάνονται ασήμαντοι», είπε στην ομιλία αποδοχής της. «Η αλλαγή είναι κάτι περισσότερο από δυνατή – είναι απαραίτητη», κατέληξε.

Φυσικά, η ιστορική νίκη του Consani προκάλεσε κατακραυγή στο διαδίκτυο, με τρανσφοβικούς να κατακλύζονται στις συσκευές τους και προβλέψιμα να δημοσιεύουν οργή. Αλλά η νίκη της ήταν μεγαλύτερη από τον μισητό θόρυβο. Έδειξε ότι ανεξάρτητα από το τι χολή διαδίδεται στο διαδίκτυο, οι στάσεις αλλάζουν και οι νοοτροπίες ελπίζουμε ότι θα συνεχίσουν να ακολουθούν στον απόηχο μιας ιστορικής στιγμής στον κόσμο της μόδας. DM

ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ – Ευρώπη: Αριέλ Αουμπέρτ

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Παρισιού ήταν ένας θρίαμβος φέτος και για άλλη μια φορά, η Παραολυμπιακή φλόγα φώτισε έντονα το πνεύμα των αθλητών.

Μια εκ των πρωταγωνιστών ήταν η Γαλλίδα Παραολυμπιονίκης Αριέλ Αουμπέρτ, η οποία κέρδισε το χρυσό για το Μπότσια (boccia) – ένα άθλημα με μπάλα ακριβείας που σχετίζεται με το πέτανκ.

Σε όλη τη διάρκεια του διαγωνισμού, ο 27χρονος, ο οποίος έχει εγκεφαλική παράλυση, τράβηξε την προσοχή και τις καρδιές όλων όσων παρακολουθούσαν. Άρχισε να παίζει μπότσια το 2010 και αγωνίστηκε επαγγελματικά μόλις ένα χρόνο πριν στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Μπότσια στο Ρότερνταμ.

Στις 8 Σεπτεμβρίου, όλα άλλαξαν για την Αουμπέρτ, καθώς εξασφάλισε τον πρώτο διεθνή τίτλο της καριέρας της και έδωσε στην Γαλλία το Παραολυμπιακό μετάλλιο στο εν λόγω άθλημα. Όταν κέρδισε, στο πρόσωπό της ζωγραφίστηκαν τα έντονα συναισθήματα που ένιωθε. Ήταν ένα απίστευτα συγκινητικό θέαμα, την ίδια στιγμή η Αουμπέρτ έγινε πρωταθλήτρια-σύμβολο της αποφασιστικότητας. Ήταν επίσης μια σημαντική υπενθύμιση για την προσπάθεια που καταβάλλουν οι αθλητές σε τέτοιες διοργανώσεις, υψηλών απαιτήσεων.

Όταν ονομάστηκε σημαιοφόρος της γαλλικής αντιπροσωπείας για την τελετή λήξης των αγώνων, το σήμα της Αουμπέρτ έγινε πραγματικά. Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν της απένειμε το μετάλλιο του Τάγματος της Λεγεώνας της Τιμής – το υψηλότερο πολιτικό τάγμα – και ήταν δύσκολο να συγκρατήσω τα δάκρυά μου όταν έβλεπα την Αουμπέρτ να λαμβάνει αυτήν την διάκριση.

Η Αουμπέρτ είπε ότι ελπίζει ότι η νίκη της θα δώσει μεγαλύτερη ορατότητα στο boccia, το οποίο παραμένει ένα σχετικά άγνωστο άθλημα – και ένα που έχει μεγάλη ανάγκη χρηματοδότησης. Ας ελπίσουμε ότι η ιστορία της θα συνεχίσει να εξασφαλίζει περισσότερους πόρους για το άθλημα, καθώς και να δείξει ότι κανένα άθλημα δεν είναι απαγορευμένο σε κανέναν. Αθλητές του επιπέδου της θα εμπνεύσουν αναμφίβολα νέες γενιές για τους Παραολυμπιακούς Αγώνες και είναι χωρίς αμφιβολία ένα από τα πιο λαμπρά αστέρια του 2024. DM

ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ: Σιμόν Μπάιλς

Σε μια χρονιά γεμάτη αθλητικά γεγονότα, η παγκόσμια σούπερ σταρ της γυμναστικής Σιμόν Μπάιλς ήταν το πιο λαμπρό αστέρι.

Έχοντας κατακτήσει επτά φορές χρυσό Ολυμπιακό Μετάλλιο, είναι ισόπαλη με την αείμνηστη Βέρα Τσασλάβσκα και είναι η δεύτερη γυναίκα με τις περισσότερες διακρίσεις σε επίπεδο Ολυμπιακών Αγώναν. Πλέον. στις ΗΠΑ θεωρείται μία από τις μεγαλύτερες αθλήτριες όλων των εποχών.

Ωστόσο, τα επιτεύγματα της 27χρονης είναι μόνο η μια όψη του νομίσματος. Ο αγώνας που έδωσε για να αντιμετωπίσει την κατάθλιψη και η ταπεινότητά της παρά τις μεγάλες επιτυχίες, την κάνουν ακόμη πιο λαμπερή προσωπικότητα.

Είναι μια αύρα που ξεχώρισε στους φετινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του Παρισιού – όχι μόνο επειδή η Μπάιλς κέρδισε τρία χρυσά μετάλλια σε ομαδικό επίπεδο και ένα ασημένιο μετάλλιο σε ατομικό, αλλά και λόγω του απίστευτου ταξιδιού που έκανε για να φτάσει εκεί.

Μετά την αποχώρηση από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Τόκιο του 2020 λόγω του προβλήματος ψυχικής υγείας της, η Μπάιλς έμεινε εκτός για 732 ημέρες προκειμένου να μπορέσει να ανακάμψει τόσο ψυχικά όσο και σωματικά. Στη συνέχεια ξεκίνησε ένα αυστηρό προπονητικό πρόγραμμα για να ανακτήσει τις δεξιότητές της πριν αγωνιστεί στο Παρίσι, και έγινε η πιο έμπειρη Αμερικανίδα που συμμετείχε σε Ολυμπιακή ομάδα γυμναστικής από τη δεκαετία του 1950. Αυτή η περίοδος τεκμηριώθηκε στη σειρά τεσσάρων επεισοδίων του Netflix «Simone Biles: Rising», μια συναρπαστική ματιά στην ψυχή μιας γυναίκας με απαράμιλλο ταλέντο και έντονη φιλοδοξία, καθώς περιηγείται στον εξαιρετικά ανταγωνιστικό και μερικές φορές σκληρό κόσμο της ελίτ γυμναστικής.

Έχοντας γίνει γνωστή στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2016 στο Ρίο ντε Τζανέιρο, όπου κέρδισε τέσσερα χρυσά μετάλλια σε επτά ημέρες, η Μπάιλς παραμένει μια από τις πιο εντυπωσιακές αθλητριες όλων των εποχών, με εξαιρετική τεχνική στην εκτέλεση σύνθετων αγωνισμάτων.

Το 2024, αναδείχθηκε επίσης κάτι πολύ σημαντικό, ότι υπάρχει μια δύναμη που καθοδηγεί τους επίδοξους αθλητές, να ξεπερνούν τα προβλήματά τους, αποδείχθηκε ότι η ψυχική υγεία είναι πολύ σημαντική και ότι η ελπίδα μπορεί να φέρει αποτελέσματα παρά τις αντιξοότητες.

Για ταινίες του Euronews Culture, δείτε τις λίστες με τις καλύτερεςταινίες του 2024και τα καλύτερα άλμπουμ του 2024.