Ακτινογραφία του ελληνικού τουρισμού: Γιατί η Ελλάδα δεν αναπτύσσεται όσο οι γειτονικές χώρες

Έχει πιάσει «ταβάνι» ο ελληνικός τουρισμός; Μπορεί η «ατμομηχανή της ελληνικής οικονομίας» να συνεχίσει τις εντυπωσιακές επιδόσεις;

Αυτά είναι τα βασικά ερωτήματα που απασχολούν τον τουριστικό κλάδο καθώς οδηγούμαστε στο τέλος μίας χρονιάς όπου τα στοιχεία είναι μεν θετικά, ωστόσο προκαλούν και προβληματισμό.

Όπως καταγράφηκε σε σχετική έρευνα της PwC, που παρουσίασε στο 2ο συνέδριο Reimagine Tourism, που πραγματοποιήθηκε από την Καθημερινή και τους εταίρους της για το μέλλον του Τουρισμού, η Ελλάδα αυξάνει το μερίδιό της στη διεθνή τουριστική αγορά, όχι όμως με το ρυθμό που το πετυχαίνουν άλλες χώρες της Μεσογείου.

«Οι χώρες της Μεσογείου και οι βαλκανικές χώρες συνολικά αυξάνουν το μερίδιό τους στη διεθνή τουριστική αγορά, που σημαίνει ότι οι τουρίστες προτιμούν αυτή την περιοχή για τις διακοπές τους» εξήγησε στο euronews o Λεωνίδας Παπαϊωάννου, εταίρος PwC Ελλάδα. «Βλέποντας τη δική μας χώρα, συγκρινόμενη με τις υπόλοιπες χώρες, φαίνεται ότι αυξάνεται μεν το μερίδιό της, αλλά όχι με την ίδια ταχύτητα. Πρόκειται για μία στατιστική διαφορά που είναι σημαντική, αλλά θα έλεγα ότι είναι και ευκαιρία να συζητήσουμε πώς μπορούμε να μελετήσουμε αυτό το δεδομένο για να προσελκύσουμε στην Ελλάδα νέες κοινωνικές ομάδες, είτε ως τουρίστες, είτε ως ψηφιακοί νομάδες είτε ως σπουδαστές.» 

Αναζητώντας την χωρική και χρονική επέκταση

Προβληματισμό προκαλούν και τα στοιχεία για την επέκταση της εποχικότητας του τουρισμού.

Ενώ σε άλλες χώρες της Μεσογείου οι τουριστικές αφίξεις αυξήθηκαν κατά 25% την άνοιξη του 2024, στην Ελλάδα το ποσοστό ήταν κατά 9% χαμηλότερο, στο 16%.

Ο Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων τονίζει ότι απαιτείται αναβάθμιση των υποδομών της χώρας, ώστε να προσελκύσει περισσότερους τουρίστες.

«Βλέπουμε να επικρατεί μία τάση προς τους ώριμους τουριστικά προορισμούς» σημείωσε στο euronews o Αλέξανδρος Θάνος, εντεταλμένος σύμβουλος του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ).

«Στην υπόλοιπη χώρα, δηλαδή σε 8 από τις 13 περιφέρειες καταγράφεται μόνο το 10% των τουριστικών εσόδων. Υπάρχει πολύ μεγάλο περιθώριο και γεωγραφικής επέκτασης του τουριστικού προϊόντος και φυσικά και χρονικής επέκτασης της σεζόν. Σε αυτό θα πρέπει τώρα να εστιάσουμε.

Πρέπει να διαμορφώσουμε προϊόντα έξω από το “ήλιος- θάλασσα” στο οποίο είμαστε πάρα πολύ ισχυροί πλέον ως διεθνές brand. Πρέπει να ενισχύσουμε τις υποδομές μας και το ανθρώπινο δυναμικό και φυσικά να διευρύνουμε ακόμα περισσότερο την πολλαπλασιαστικότητα μέσα στην οικονομία.

Ο τουρισμός είναι μία δραστηριότητα που βοηθάει την πρωτογενή παραγωγή, βοηθάει τη μεταποίηση, βοηθάει τις υπηρεσίες. Εισφέρει άμεσα και έμμεσα πάνω από το 30% του Α Ε Π της χώρας, οπότε θα πρέπει να επενδύσουμε σε ένα πολύ συνεκτικό στρατηγικό σχέδιο, για να έχουμε πραγματικά βιώσιμη ανάπτυξη και τα υπόλοιπα χρόνια.»

Οι τουριστικές επιχειρήσεις ζητούν άμεση αναβάθμιση των περιφερειακών λιμανιών και αεροδρομίων, όπως επίσης επέκταση και αναβαθμιση των δικτύων ύδρευσης, αποχέτευσης και διαχείρισης απορριμμάτων στους τουριστικούς προορισμούς.

Εργαζόμενοι: Κινητοποιήσεις με αίτημα αυξήσεις και 5ημερο/40ωρο

Ωστόσο, η ποιότητα των υπηρεσιών στην Ελλάδα δεν επηρεάζεται μόνο από τις ελλιπείς υποδομές αλλά και από την έλλειψη προσωπικού.

Τουλάχιστον 2 στις 10 θέσεις εργασίας στον τουριμό έμειναν φέτος κενές, σύμφωνα με την έρευνα της PwC.

Οι εκπρόσωποι των εργαζομένων κάνουν λόγο για 80.000 κενές θέσεις εργασίας στον τουρισμό το 2024.

Το ποσοστό αυτό θα αυξηθεί την επόμενη χρονιά, προειδοποιεί ο Γιώργος Χότζογλου, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Εργαζομένων σε Επισιτισμό-Τουρισμό. Η Ομοσπονδία προκήρυξε απεργία στις 23 Οκτωβρίου, διεκδικώντας αύξηση αποδοχών και λιγότερες ώρες εργασίας.

«Η κλαδική συλλογική σύμβαση εργασίας των ξενοδοϋπαλλήλων εκπνέει στις 31/12/24» είπε στο euronews. «Έχουμε αποστείλει πρόσκληση στους εργοδότες για την έναρξη διαλόγου της ανανέωσης της. Δυστυχώς, δεν κάθονται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων επικαλούμενοι τέσσερις λόγους, που σχετίζονται είτε με κυβερνητικά νομοθετήματα που έχουν ήδη ψηφιστεί, είτε με κάποια που πρόκειται να ψηφιστούν. Κανένα αντικείμενο διαπραγμάτευσης με την εργατική πλευρά. Πιέζουν μέσω των εργαζομένων την κυβέρνηση να νομοθετήσει υπέρ τους. 

Εμείς έχουμε πάρει τις αποφάσεις μας. Ζητάμε αυξήσεις οι οποίες θα καλύψουν την αγοραστική δύναμη του μισθού μας, την οποία την έχουμε χάσει λόγω της έκρηξης της ακρίβειας, ζητάμε αύξηση 12% για τα επόμενα δύο έτη, δηλαδή 6% για κάθε έτος.

Επίσης, ζητάμε -εν έτη 2024- να εφαρμοστεί και σε εμάς το 5ήμερο/ 40ωρο. Και αν κάποιος δουλέψει στην έκτη μέρα να έχει τη νόμιμη προσαύξηση του 40%, όπως συμβαίνει με όλους τους εργαζομένους.»

Αυτή τη φορά οι εργαζόμενοι θέλουν να ενημερώσουν για τα αιτήματά τους και τους ίδιους τους τουρίστες που έρχονται στην Ελλάδα.

«Στις 23 Οκτώβρη, θα γίνει μεγάλη συγκέντρωση στην Αθήνα έξω από το υπουργείο Εργασίας. Επίσης, στους μεγάλους τουριστικούς προορισμούς, τα σωματεία μας θα κάνουν τις απεργιακές τους συγκεντρώσεις στα αεροδρόμια, στα λιμάνια, στους αρχαιολογικούς χώρους. Εκεί θα μοιράζεται ένα έντυπο στα αγγλικά που θα περιγράφει στους επισκέπτες τι συμβαίνει ακριβώς με εμάς, θα τους ενημερώνουμε τι βιώνουμε όταν αυτοί αποχωρούν από τη χώρα μας.

Και ας μη βιαστεί κάποιος να πει ότι δυσφημούμε την χώρα. Γιατί είμαστε οι εργαζόμενοι και ο κλάδος που βάλαμε πλάτη τα χρόνια του μνημονίου για να μείνει η ελληνική οικονομία όρθια» τόνισε ο Γιώργος Χότζογλου.

Για την Ελλάδα, η βιωσιμότητα στον τουρισμό αποτελεί όρο επιβίωσης. Η χώρα θα φιλοξενήσει φέτος τριπλάσιο αριθμό επισκεπτών σε σχέση με τους μόνιμους κατοίκους και η επιβάρυνση δεν περιορίζεται μόνο στις βασικές υποδομές.

«Δεν υπάρχουν μαγικοί αριθμοί αλλά “όριο φέρουσας ικανότητας”»

Οι εκατομμύρια επισκέπτες που χρησιμοποίησαν καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης θεωρείται ότι συνέβαλαν στην διατήρηση του πληθωρισμού σε υψηλά επίπεδα το τρίτο τρίμηνο του έτους.

Η αποτελεσματικότερη διαχείριση των τουριστικών ροών είναι απαραίτητη για την προάσπιση των τοπικών κοινωνιών.

«Δεν υπάρχει μαγικός αριθμός ως προς το πόσους τουρίστες μπορείτε να έχετε σε έναν προορισμό» εξήγησε στο euronews η Παλόμα Ζαπάτα, διευθύνουσα σύμβουλος Sustainable Travel International.

«Το θέμα είναι πώς πραγματικά διαχειρίζεστε τους προορισμούς, πώς διαχειρίζεστε τον αντίκτυπο. Για πάρα πολλά χρόνια μετράμε τον τουρισμό μόνο με τον όγκο των τουριστών που φτάνουν και μόνο με το πόσα χρήματα αφήνουν πίσω τους. Αλλά υπάρχουν τόσες πολλές άλλες επιπτώσεις που πρέπει να ληφθούν υπόψη, όπως, η λειψυδρία, η διαχείριση των απορριμμάτων, οι επιπτώσεις στις υποδομές, ο αντίκτυπος στην ποιότητα ζωής των ανθρώπων που ζουν σε έναν προορισμό, των κοινοτήτων που ζουν εκεί. Είναι πραγματικά σημαντικό να κατανοήσουμε όλες αυτές τις επιπτώσεις και να μετριάσουμε όλες αυτές τις επιπτώσεις.

Όλα αυτά θα μπορούσαν να δημιουργήσουν ένα διαφορετικό όριο φέρουσας ικανότητας. Αντιμετωπίζοντας αυτά τα ζητήματα μπορείτε πραγματικά να δημιουργήσετε μια καλύτερη εμπειρία, τόσο για τους τουρίστες, όσο και για τις τοπικές κοινότητες.

Άρα υπάρχουν δυνατότητες, εφόσον δίνονται τα κατάλληλα κίνητρα προκειμένου να δημιουργηθούν μοναδικές ταξιδιωτικές εμπειρίες.

Ο τουρισμός μπορεί να είναι ένα ισχυρό εργαλείο για να φέρει πραγματικά οικονομική ανάπτυξη.»

Τι είδους κίνητρα μπορούν να εισάγουν οι ελληνικές αρχές για να επιτύχουν αυτούς τους στόχους;

«Υπάρχουν πολλά που γίνονται ήδη. Για παράδειγμα, ενημερώθηκα για τη μείωση των παράνομων κατασκευών. Αυτά είναι πράγματα για τα οποία πρέπει να λάβετε μέτρα. Δεν θέλετε να συνεχίσετενα να ενισχύετε τις ανεξέλεγκτες κατασκευές σε αυτούς τους προορισμούς.

Πρέπει επίσης να υποστηρίξετε τις τοπικές κοινότητες ώστε να ενσωματωθούν στην αλυσίδα αξίας του τουρισμού. Αυτό είναι επίσης πολύ σημαντικό. Πώς μπορείτε να το κάνετε αυτό;

Ενισχύοντας τις ομάδες της τοπικής κοινότητας, ενισχύοντας τις τοπικές επιχειρήσεις ώστε να συμμετέχουν πραγματικά στην τουριστική βιομηχανία.

Επίσης, να υπάρχουν κίνητρα για την προστασία του περιβάλλοντος, την προστασία των φυσικών οικοσυστημάτων.»

Εκπρόσωποι του κλάδου σημειώνουν ότι ο τουρισμός στην Ελλάδα υπερφορολογείται χωρίς να είναι δεδομένο ότι τα έσοδα από αυτή τη φορολογία αξιοποιούνται για την βελτίωση των υποδομών και του τουριστικού προϊόντος της χώρας.