Bookreads: O Βέρνερ Χέρτζογκ και μία αυτοβιογραφία βγαλμένη από το «δημιουργικό χάος»

Ο Βέρνερ Χέρτζογκ, ο διάσημος Γερμανός σκηνοθέτης, έχει καταφέρει να κερδίσει μια ιδιαίτερη θέση στη φαντασία του κοινού. Ενώ το έργο του είναι αναγνωρισμένο και εκτιμημένο, η προσωπικότητά του έχει γίνει αντικείμενο σάτιρας και μιμητισμού.

Το χαρακτηριστικό του παρουσιαστικό – με τα άγρια μαλλιά, τη βαυαρική προφορά και τα λυπημένα μάτια – σε συνδυασμό με τις σκληρές και συχνά βαθιά φιλοσοφημένες δηλώσεις του, τον έχουν μετατρέψει σε μια αινιγματική φιγούρα του σύγχρονου κινηματογράφου.

Στο νέο του αυτοβιογραφικό βιβλίο, «Every Man for Himself and God Against All» ο Χέρτζογκ καταπιάνεται με την προσωπική του ιστορία, καλύπτοντας την πορεία του ως καλλιτέχνης και την δημιουργία των πιο γνωστών ταινιών του. Όμως, πέρα από τις συνήθεις αφηγήσεις για τα γυρίσματα, τις σχέσεις του με ηθοποιούς όπως ο Κλάους Κίνσκι και τις φιλίες του με προσωπικότητες όπως ο Μπρους Τσάτουιν, το βιβλίο προσφέρει μια πιο προσωπική και άμεση ματιά στον άνθρωπο πίσω από την κάμερα.

Ο Χέρτζογκ αναφέρεται στην παιδική του ηλικία με έντονο συναισθηματισμό, αρχίζοντας από τα πρώτα χρόνια του, όταν το σπίτι της οικογένειάς του υπέστη σοβαρές ζημιές κατά τους βομβαρδισμούς του Μονάχου στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Όπως εξηγεί, η μητέρα του τον βρήκε καλυμμένο με θραύσματα γυαλιού και τούβλων, αλλά εκείνος παρέμεινε αλώβητος. Η οικογένεια κατέφυγε στη βόρεια Βαυαρία, στο Σαχράνγκ, όπου ο Χέρτζογκ μεγάλωσε σε συνθήκες φτώχειας και απομόνωσης. Παρά τις δύσκολες συνθήκες, τα βουνά και η φύση του έδωσαν την ελευθερία να αναπτύξει το πάθος του για τη δημιουργία και την τέχνη. Στο Σαχράνγκ, απομακρυσμένος από τον σύγχρονο κόσμο, βρήκε τον χρόνο και τον χώρο για να διαμορφώσει τη δική του, μοναδική αντίληψη για τον κινηματογράφο.

Ο ίδιος ο Χέρτζογκ εξηγεί ότι, λόγω της σχεδόν πλήρους άγνοιάς του για τον κινηματογράφο των άλλων, είχε αναγκαστεί να δημιουργήσει ένα προσωπικό κινηματογραφικό σύμπαν.

«Ο κόσμος των Άλπεων στο Σαχράνγκ ήταν, τελικά, ένας κόσμος που εν μέρει είχαμε κατασκευάσει τεχνικά», γράφει. Αυτή η αίσθηση της δημιουργίας του κόσμου του είναι το κλειδί στην κατανόηση της δουλειάς του.

Στο βιβλίο, ο Χέρτζογκ αφηγείται και στιγμές της καθημερινότητας του, αποδίδοντας ιδιαίτερη σημασία σε μικρές, σχεδόν μαγικές λεπτομέρειες. Η γραφή του είναι γεμάτη παρατηρήσεις για τον κόσμο γύρω του, αναδεικνύοντας την ικανότητά του να αναγνωρίζει τη μοναδικότητα σε κάθε τι απλό. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η αφήγησή του για το νοσοκομείο όταν ήταν μικρός: θυμάται ένα πορτοκάλι που του έδωσαν, το οποίο δεν είχε ξαναδεί, και πώς η ανακάλυψη της γεύσης του τον εντυπωσίασε. Μια άλλη ιστορία από την παιδική του ηλικία περιλαμβάνει τη χαρά που ένιωθε παίζοντας με μια κλωστή που είχε τραβήξει από τη ραφή μιας κουβέρτας. Αυτές οι παρατηρήσεις, αν και φαινομενικά ασήμαντες, αποκαλύπτουν την ικανότητά του να βιώνει τον κόσμο με μια έντονη αίσθηση του θαυμασμού και της ανακάλυψης.

Το βιβλίο του Χέρτζογκ, πέρα από τις αναμνήσεις του και τις αφηγήσεις του για την κινηματογραφική του καριέρα, περιλαμβάνει και προσωπικές του απόψεις για τη ζωή, την τέχνη και τη φύση της πραγματικότητας. Παρά τη δημόσια εικόνα του, γεμάτη από αντιφάσεις και προκλητικές δηλώσεις, ο Χέρτζογκ αποκαλύπτει εδώ έναν άνθρωπο με βάθος και μοναδική ευαισθησία, ο οποίος, μέσα από την προσωπική του ιστορία, μας προσφέρει μια νέα οπτική για τη ζωή και τη δημιουργία.