Δημήτρης Κατσιμίρης: «Με ενοχλεί η αδικία γι’ αυτό επιλέγω αυτές τις θεματικές στις ταινίες μου»

Μετά το βραβείο κοινού στο 63ο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και το ταξίδι της στο εξωτερικό, με επίσημες συμμετοχές και βραβεία σε δεκάδες διεθνή φεστιβάλ (Νέα Υόρκη, Ιράν, Βερολίνο, Ινδία, Καναδά, Αυστραλία κ.α.) η πρώτη ταινία μεγάλου μήκους του Δημήτρη Κατσιμίρη, «Με αξιοπρέπεια» βγαίνει στην Ταινιοθήκη την Πέμπτη 14 Νοεμβρίου.

Έχοντας ήδη μια διαδρομή στις ταινίες μικρού μήκους, ο σκηνοθέτης εστιάζει με συνέπεια σε σύγχρονα ζητήματα που απασχολούν την ελληνική κοινωνία.

Η υπόθεση αυτού του οικογενειακού δράματος είναι η εξής: Ο κύριος Δημήτρης, ένας 80χρονος ηλικιωμένος με εγκεφαλικό, έχει αφήσει το χωριό για να μείνει στην πόλη μαζί με το γιο και τη νύφη του. Με αφορμή την ημέρα των γενεθλίων του, ο γιος του καλεί τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας για να τους ανακοινώσει πως αδυνατεί πλέον να τον φροντίζει. Μια άλλη λύση πρέπει να βρεθεί όπου όλοι θα πάρουν την ευθύνη που τους αναλογεί. Η σύγκρουση ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας είναι αναπόφευκτη.

Μιλήσαμε με τον κινηματογραφιστή για το σκηνοθετικό του ντεμπούτο, τα θέματα της ταινίας και την αγία ελληνική οικογένεια.

– Ποια ήταν η αφορμή, η αρχική ιδέα για αυτή την ταινία;

Έχω σπουδάσει και δουλέψει ως κοινωνικός λειτουργός σε ΚΑΠΗ με ηλικιωμένα άτομα και πάντα η τρίτη ηλικία μου προκαλούσε έντονο ενδιαφέρον σχετικά με υπαρξιακά θέματα όπως ο χρόνος, ο θάνατος, η αρρώστια και η σχέση με το γερασμένο μας σώμα. Οι βασικές θεματικές, δηλαδή, του αγαπημένου μου συγγραφέα Φίλιπ Ροθ. Η ιδέα όμως του σεναρίου προέκυψε από την εμπειρία που είχα με την αδελφή μου Φωτεινή, η οποία έζησε εννέα μήνες στο νοσοκομείο προσπαθώντας να κρατηθεί στη ζωή. Μέσα στο διάστημα αυτό, βίωσα πολλές φορές την σκηνή, όπου ένα ανήμπορο άτομο βρίσκεται καθηλωμένο σε ένα κρεβάτι, πίσω από μια πόρτα και έξω οι συγγενείς και οι φίλοι του συζητάνε, παίρνουν αποφάσεις και συγκρούονται για εκείνο. Η ιδέα του σεναρίου ξεπήδησε μια μέρα στη σκέψη τι θα γινόταν αν το άτομο αυτό άκουγε όλα όσα συζητούνται ερήμην του, πως θα ένιωθε πραγματικά και τι άβολα συναισθήματα όλο αυτό θα του προκαλούσε.

– Ποια ήταν τα θέματα στα οποία εστίασες;

Η σχέση μας με το θάνατο, η αγία ελληνική οικογένεια και η σημασία της λέξης αξιοπρέπειας είναι ορισμένες θεματικές της ταινίας.

– Η ελληνική οικογένεια είναι στο επίκεντρο αυτής της ταινίας. Πώς την βλέπεις εσύ;

Είναι μια πληγή σίγουρα που πονάει. Ενοχικά σύνδρομα, προσκολλήσεις, οιδιπόδεια, παλινδρομήσεις είναι ορισμένες πτυχές των ενήλικων που πηγάζουν καθαρά και μόνο από τη σχέση με τους γονείς μας και την οικογένεια. Ίσως τα χρόνια περάσουν και η αγία ελληνική οικογένεια πάψει να έχει τόση δυσμενή επίδραση στους κάτοικους αυτής της χώρας.

– Η λέξη αξιοπρέπεια μοιάζει να έχει πάρει διαζύγιο από τη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα. Το πιστεύεις;

Σε ένα μεγάλο ποσοστό σίγουρα. Από εκεί και πέρα σίγουρα υπάρχουν φωτεινά παραδείγματα προσωπικοτήτων που χαράζουν δρόμους και εμπνέουν τους υπόλοιπους.

– Οι ηλικιωμένοι στην Ελλάδα αντιμετωπίζουν πολύ συχνά αντίστοιχες καταστάσεις με αυτές που βλέπουμε στην ταινία σου. Πολλές φορές μάλιστα είναι ακόμη χειρότερες. Γιατί υπάρχει τόσο έντονη απαξία για τη συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα;

Σχεδόν κάθε ομάδα που βρίσκεται στο περιθώριο στην Ελλάδα δεν επιδέχεται το σεβασμό που τις αναλογεί. Το πρόβλημα είναι σύνθετο. Έχει μέσα του σίγουρα τις έννοιες του σεβασμού, της παιδείας σε προσωπικό επίπεδο, αλλά και της πολιτικής ευθύνης μιας χώρας. Τα γηροκομεία μας δυστυχώς ακόμη και σήμερα αποτελούν τις περισσότερες φορές προθάλαμο θανάτου για τους ηλικιωμένους ανθρώπους.

– Επέλεξες όλη η δράση της ταινίας να εκτυλίσσεται σε ένα μικρό διαμέρισμα. Έτσι δημιουργείται μια έντονη αίσθηση ασφυξίας στον θεατή. Τι ήθελες να πετύχεις;

Ναι, η ιδέα της σκηνοθεσίας ήταν από την αρχή ορατή. Ήθελα να σπάσω τη θεατρικότητα του κειμένου και με διάφορες τεχνικές, να δημιουργήσω στο θεατή την αίσθηση του εγκλωβισμού. Όπως και στις μικρού μήκους ταινίες που έχω κάνει, έτσι και σε αυτήν, ο χώρος είναι ένας και όλη η δράση διαδραματίζεται σε ρεαλιστικό χρόνο. Η χρήση της κινούμενης κάμερας, ο έντονος ρυθμός στο μοντάζ και ο πολύ μικρός χώρος του διαμερίσματος, βάζουν το θεατή κοινωνό στο όλο εγχείρημα. Η αίσθηση του σαν να είμαι εκεί ήταν ένας κύριος σκηνοθετικός στόχος.

– Πώς δούλεψες με τους ηθοποιούς σου; Τι τους ζήτησες;

Προέρχομαι από το θέατρο κι έχω ζήσει στο πετσί μου τι σημαίνει αυτοσχεδιασμός. Οπότε πάνω σε αυτό το πλαίσιο κινηθήκαμε. Μεγάλη ελευθερία στην έκφραση, πολλές πρόβες στο διαμέρισμα που κάναμε τα γυρίσματα και φυσικά πολλές διαφορετικές εκδοχές της ίδιας σκηνής μπας και προκύψει κάτι που δεν είχαμε ποτέ εώς τώρα φανταστεί. Αυτό και έγινε. Στο γύρισμα προέκυψαν δύο λήψεις- εκδοχές που ειλικρινά δεν είχαν περάσει ποτέ από το μυαλό μου.

– Ποια ήταν η πιο μεγάλη δυσκολία που αντιμετώπισες στο να κάνεις την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία σου;

Κάναμε τις πρόβες και το γύρισμα με μάσκες λόγω κορονοϊού οπότε πάντα είχα στο μυαλό μου το φόβο τι θα γίνει αν αρρωστήσει σοβαρά κάποιος από το crew. Αυτό θεωρώ ήταν ο μεγαλύτερος μου φόβος που ευτυχώς δεν βγήκε αληθινός.

– Στις μικρού μήκους ταινίες σου, αλλά και σε αυτή τη μεγάλου μήκους υπάρχει έντονο το στοιχείο του ρεαλισμού και της κοινωνικής κριτικής. Αυτό είναι το σινεμά που σε ενδιαφέρει;

Με ενοχλεί πολύ η αδικία. Νομίζω για αυτό το λόγο έχω επιλέξει όλα αυτά τα χρόνια αυτές τις θεματικές. Είναι δυσάρεστες ιστορίες που έχω ζήσει και θα ήθελα να τις δω να διαδραματίζονται τελείως διαφορετικά. Το έχω ακούσει και από άλλους δημιουργούς που θαυμάζω αυτό.

– Η ταινία έκανε πρεμιέρα, πριν δύο χρόνια στο 63ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Γιατί άργησε να βγει τόσο πολύ σε κάποια αίθουσα; Υπάρχει πρόβλημα με τις ανεξάρτητες παραγωγές να βρουν το δρόμο τους για διανομή;

Το παλέψαμε πολύ, απευθυνθήκαμε σχεδόν σε όλες τις εταιρείες διανομής. Κάποιες έδειξαν ενδιαφέρον, άλλες καθόλου. Η ταινία αγγίζει τον κόσμο, όπου και αν έχει παιχτεί έως σήμερα, διότι ρίχνει φως σε μια σκοτεινή αλήθεια που υπάρχει σε πολλά ελληνικά σπίτια. Ξέρουμε τι έχουμε στα χέρια μας και θέλαμε μια συνεργασία που να δείξει τον ανάλογο σεβασμό και μεράκι με αυτό που πιστεύουμε και εμείς για την ταινία. Θέλω να κάνω ειδική αναφορά στο δημοσιογράφο και κριτικό κινηματογράφου Ρόμπυ Εκσιέλ που μας βοήθησε σε αυτό που οραματιζόμασταν.

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΤΑΙΝΙΑΣ

Σενάριο – Σκηνοθεσία: Δημήτρης Κατσιμίρης

Διεύθυνση Φωτογραφίας – Μοντάζ – Color: Βασίλης Σταυρόπουλος

Καλλιτεχνική Διεύθυνση – Ενδυματολόγος: Αναστασία Μαστρακούλη

Ηχοληψία: Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος

Μακιγιάζ – Κομμώσεις: Σαββίνα Σκεπετάρη, Νατάσσα Μάλλη

Βοηθός Σκηνοθέτη: Βασιλική Χρυσικού

Σκριπτ: Σοφία Τοτου

Βοηθός Διευθυντή Φωτογραφίας: Αριάδνη Χριστoφορίδου

Βοηθός Καλλιτεχνικής Διεύθυνσης – Ενδυματολόγου: Βασίλης Φώτου

Βοηθός Παραγωγής: Φοίβος Χατζηαντωνίου

BTS: Διονυσία Πατήρη

Μουσική: Their Methlab – Arctic Funk

Διεύθυνση Παραγωγής: Βασίλης Σταυρόπουλος

Οργάνωση Παραγωγής: Ανθή Στεφανή

Συμβολή στη συγγραφή του σεναρίου: Δημήτρης Σινόπουλος

Mετάφραση – Απόδοση Διαλόγων: Ντίνα Κοέδρου

Executive Producers: Πέτρος Νιαμονιτάκης, Πάνος Κατσιμπέρης

Πρωταγωνιστούν: Ηλέκτρα Γεννατά, Γιώργος Γερωνυμάκης, Γιάννης Κότσιφας, Μαρούσκα Παναγιωτοπούλου, Θανάσης Χαλκιάς, Χάρης Τσιτσάκης, Βαγγελιώ Ανδρεαδάκη

Παραγωγή: Frau Films

Συμπαραγωγοί: ΕΡΤ, Correct Creative Productions

Με την υποστήριξη: Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου