Δημήτρης Σωτάκης στο CNN Greece: Η ελληνική πεζογραφία πάσχει από ιδέες

Ο Δημήτρης Σωτάκης, γεννημένος στις 15 Ιουλίου 1973 στην Αθήνα, αποτελεί μία από τις πιο ξεχωριστές φωνές της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας.

Με σπουδές στη μουσική σε Ελλάδα και Αγγλία, ο Σωτάκης έκανε το πρώτο του λογοτεχνικό βήμα το 1997, μόλις στα 24 του χρόνια, και έκτοτε η παρουσία του στον χώρο της λογοτεχνίας είναι σταθερά ανερχόμενη.

Μιλήσαμε μαζί του στο κέντρο της Αθήνας, μετά από έναν ωραίο περίπατο στον Άγιο Νικόλαο στην οδό Ασκληπιού, εκεί ο ίδιος μας έλυσε πολλές από τις απορίες που είχαμε για τα βιβλία του αλλά και γενικότερα για την κατάσταση της ελληνικής λογοτεχνίας.

Το 2002 κυκλοφορεί το μυθιστόρημα του «Η πράσινη πόρτα», το οποίο ξεχώρισε από την πρώτη στιγμή, φτάνοντας μέχρι τις υποψηφιότητες για το βραβείο του περιοδικού Διαβάζω.

Ακολούθησε το 2004 η συλλογή διηγημάτων «Έντεκα ερωτικοί θάνατοι», που επιβεβαίωσε το ταλέντο του στην περιγραφή σύνθετων συναισθηματικών καταστάσεων και υπαρξιακών αναζητήσεων.

Το 2007, ο Σωτάκης εκδίδει το «Ο Άνθρωπος καλαμπόκι», ένα έργο που τον καθιερώνει στη συνείδηση του αναγνωστικού κοινού και κερδίζει δύο σημαντικές υποψηφιότητες: για το Βραβείο Αναγνωστών του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου και για το βραβείο του περιοδικού Διαβάζω.

Το 2009 ακολουθεί το «Θαύμα της αναπνοής», το οποίο αποσπά το Athens Prize for Literature και γνωρίζει διεθνή επιτυχία, με μεταφράσεις σε πολλές γλώσσες και υποψηφιότητες για σημαντικά ευρωπαϊκά βραβεία, όπως το Ευρωπαϊκό Αριστείο Λογοτεχνίας και το βραβείο Jean Monnet στη Γαλλία.

Η δημιουργικότητα του Σωτάκη δεν σταματά εδώ.

Το 2012 δημοσιεύεται το «Ο θάνατος των ανθρώπων», ένα μυθιστόρημα που εξερευνά τα ανθρώπινα όρια και την έννοια της θνητότητας, ενώ το 2014 κυκλοφορεί «Η ανάσταση του Μάικλ Τζάκσον», ένα έργο με έντονα στοιχεία φαντασίας και κοινωνικής κριτικής.

Το 2015 η «Ιστορία ενός σούπερ μάρκετ» προκαλεί εντύπωση για την πρωτοτυπία της αφήγησης, ενώ το 2017 το «Ο κανίβαλος που έφαγε έναν Ρουμάνο» γίνεται και αυτό υποψήφιο για το βραβείο του περιοδικού Αναγνώστης.

Το 2019, ο Σωτάκης κυκλοφορεί «Ο μεγάλος υπηρέτης», ένα ακόμη μυθιστόρημα που προκαλεί συζητήσεις, εστιάζοντας σε ζητήματα εξουσίας και υποταγής.

Το 2022, το τελευταίο του βιβλίο «Μισή Καρδιά» συνεχίζει να εξερευνά τις βαθύτερες πτυχές της ανθρώπινης ψυχής, με την κριτική να το υποδέχεται με ενθουσιασμό.

Με μια πορεία που καλύπτει πάνω από δύο δεκαετίες, ο Δημήτρης Σωτάκης έχει καθιερωθεί ως ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες συγγραφείς. Τα έργα του διακρίνονται για την πρωτότυπη θεματολογία και την ιδιαίτερη γραφή του, κερδίζοντας αναγνώριση τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.

Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη με τον Δημήτρη Σωτάκη:

Τα βιβλία σου, εδώ και χρόνια, μεταφράζονται σε πολλές γλώσσες. Ποια είναι η εμπειρία σου από όλη αυτή την «περιπέτεια»;

Δημήτρης Σωτάκης: Είναι δίχως δεύτερη σκέψη, ό,τι πιο σημαντικό έχει συμβεί στην «λογοτεχνική ζωή» μου. Είναι απερίγραπτο το συναίσθημα να συναντάς αναγνώστες από διαφορετικές χώρες και κουλτούρες. Πάντα έχουν να πουν κάτι μοναδικό, μέσω της δικής τους, προσωπικής ανάγνωσης. Και με αυτόν τον τρόπο απέκτησα τόσους καινούριους φίλους, με τους οποίους συναντιέμαι ξανά και ξανά, όταν επισκέπτομαι τις χώρες, στις οποίες έχει κυκλοφορήσει η δουλειά μου. Αυτό είναι το πιο σπουδαίο, οι ανθρώπινες σχέσεις που προκύπτουν μέσα από αυτή τη διαδικασία.

Μίλησε μας λίγο για το πρόσφατο ταξίδι σου

Δημήτρης Σωτάκης: Μόλις επέστρεψα από την Τουρκία, όπου συμμετείχα στην διεθνή έκθεση βιβλίου Κωνσταντινούπολης. Πέντε μυθιστορήματα μου έχουν εκδοθεί στα τουρκικά και αυτή τη φορά βρισκόμουν εκεί για μια μεγάλη παρουσίαση στον χώρο της έκθεσης, καθώς και για συναντήσεις με αναγνώστες και δημοσιογράφους. Η Τουρκία έχει φανατικό αναγνωστικό κοινό και πολύ οργανωμένο πλαίσιο σε ό,τι αφορά τις εκδόσεις και την προώθηση της λογοτεχνίας γενικότερα. Συχνά επισκέπτομαι σχολεία στην Κωνσταντινούπολη αλλά και στην Σμύρνη, όπου συνομιλώ με μαθητές για τη δουλειά μου και πάντα δείχνουν μεγάλο ενδιαφέρον για το πώς σκέφτεται ένας Έλληνας συγγραφέας.

Ποιες είναι οι επιρροές σου τώρα τελευταία;

Δημήτρης Σωτάκης: Θα έλεγα ότι οι επιρροές μου παραμένουν ασαφείς. Μπορεί να με επηρεάσει ένα έργο τέχνης, ένα βιβλίο, ένα φιλμ, ένας ζωγραφικός πίνακας ακόμα, όμως η βασική πηγή έμπνευσης είναι κυρίως κάποια γεγονότα που συμβαίνουν γύρω μου, τα οποία αλλοιώνω, μεταλλάσσω και σταδιακά μεταμορφώνω σε ιστορίες. Μπορεί η πηγή της επιρροής μου να είναι και κάτι φαινομενικά ασήμαντο, μια φράση που θα πει κάποιος, ένα σχόλιο, ακόμα κι ένα βλέμμα. Παραμένει μυστήριο και για μένα τον ίδιον, τι πραγματικά μπορεί να με επηρεάσει.

Πώς βλέπεις την ελληνική λογοτεχνία;

Δημήτρης Σωτάκης: Έχουμε καλούς συγγραφείς, τεχνίτες, με καλή γλώσσα και αρκετά παραγωγικούς. Το πρόβλημα είναι οι ιδέες. Η ελληνική πεζογραφία πάσχει από ιδέες, από εμπνεύσεις, ενδιαφέρουσες πλοκές, ενδιαφέρουσες ιστορίες. Όσο καλά και να χειρίζεσαι ένα θέμα, αν το ίδιο δεν έχει ενδιαφέρον, το παιχνίδι έχει χαθεί. Υπάρχει επίσης μια εμμονή με θέματα που αναπαράγονται συνεχώς εδώ και δεκαετίες, έχει επέλθει πλέον κορεσμός. Έχω την εντύπωση ότι αυτό είναι ένα πρόβλημα και άλλων μορφών τέχνης στην Ελλάδα, ας πούμε στον κινηματογράφο, τεχνικά μπορεί να είναι σε ένα σχετικά καλό επίπεδο, όμως πάσχουμε και εκεί από έμπνευση, δεν γράφονται ενδιαφέροντα σενάρια.

Τι συμβουλή θα έδινες σε έναν νέο συγγραφέα που ξεκινάει τώρα;

Δημήτρης Σωτάκης: Στην πραγματικότητα θα του έλεγα να μην ακούει κανέναν και να συνεχίζει να δουλεύει. Όταν ξεκινάς έχεις την ψευδαίσθηση ότι υπάρχουν κάποιοι γύρω σου που τα ξέρουν όλα και οφείλεις να τους ακούς με προσοχή, ωστόσο αργά ή γρήγορα συνειδητοποιείς ότι δεν υπάρχει μια αλήθεια, ο καθένας κινείται με αφετηρία τη δική του οπτική γωνία, άρα καλύτερα θα ήταν για έναν νέο συγγραφέα να αφοσιωθεί στη δουλειά του και να λειτουργεί με το ένστικτό του.

Ετοιμάζεις κάτι νέο;

Δημήτρης Σωτάκης: Πρόσφατα ολοκλήρωσα τη συγγραφή ενός νέου μυθιστορήματος. Δεν μπορώ να πω ακόμα πολλά, γιατί δεν έχει ανακοινωθεί επίσημα η κυκλοφορία του. Πρόκειται για ένα βιβλίο, που ίσως διαφοροποιείται από την μέχρι τώρα δουλειά μου. Θα χαρώ να το μοιραστώ μαζί σας, όταν έρθει η κατάλληλη ώρα. Επίσης πολύ σύντομα θα ανέβει ένα βιβλίο μου στο θέατρο, περισσότερα προσεχώς!

Μπορεί ένας Έλληνας να ζήσει από αυτό που κάνει;

Δημήτρης Σωτάκης: Θα ξεκινήσω με ένα απλό «όχι». Η ελληνική αγορά είναι μικρή, οι συγγραφείς στην Ελλάδα, στην συντριπτική τους πλειοψηφία, ασχολούνται και με μια άλλη δουλειά. Υπάρχουν εξαιρέσεις, μα και πάλι πρόκειται για ειδικών συνθηκών περιπτώσεις. Σε ένα κράτος που ενδιαφέρεται πραγματικά για τον πολιτισμό, αυτό θα έπρεπε να είχε προβλεφθεί, να υπάρχει προγράμματα υποστήριξης για τους συγγραφείς, όπως συμβαίνει σε άλλα κράτη, στα οποία ο πολιτισμός είναι μια σοβαρή υπόθεση.

Πώς εμπνέεται ένας συγγραφέας σήμερα, ζώντας σε μια μεγάλη πόλη όπως η Αθήνα;

Δημήτρης Σωτάκης: Δεν πιστεύω και πολύ στην έμπνευση. Περισσότερο πιστεύω σε μια εσωτερική επιθυμία η οποία εμφανίζεται με μια παράξενη περιοδικότητα και με οδηγεί στο να γράψω, να εργαστώ, να καταπιαστώ με κάτι που με καίει. Η έμπνευση έρχεται όταν την επικαλείσαι. Η Αθήνα παρεμπιπτόντως είναι μια πόλη αντιφατική, έχει μεριές που μπορεί να σε κάνουν να αισθανθείς μια σχετική γαλήνη και άλλες που δεν μπορείς να σταθείς. Για να γράψεις όμως, η μεγαλύτερη δουλειά πρέπει να γίνει στην πόλη που έχεις κατασκευάσει μέσα στο κεφάλι σου.