Ο Soloúp σκιτσάρει την Κατοχή 80 χρόνια μετά και μιλά στο CNN Greece

Το CNN Greece βρέθηκε με τον Soloúp, τον γνωστό δημιουργό κόμικς και μίλησε μαζί του σχετικά με την τέχνη του και την έκθεση «Ένα γλυκό ξημέρωμα» στην οποία και συμμετέχει.

Ο Soloúp (Αντώνης Νικολόπουλος) είναι πολιτικός γελοιογράφος και δημιουργός κόμικς. Είναι διδάκτωρ του τμήματος Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου και έχει σπουδάσει Πολιτικές επιστήμες στο Πάντειο. Μέχρι σήμερα έχουν κυκλοφορήσει 14 άλμπουμ με γελοιογραφίες και κόμικς του, η μελέτη Τα Ελληνικά Κόμικς (Τόπος, 2012) και τα graphic novels Αϊβαλί (Κέδρος, 2014) και Ο Συλλέκτης: έξι διηγήματα για έναν κακό λύκο (Ίκαρος, 2018).

Καθημερινά, από τις 10:00 έως τις 16:00, στην αίθουσα Νέοι Φούρνοι οι επισκέπτες της έκθεσης ανακαλύπτουν έργα δεκατεσσάρων Ελλήνων δημιουργών κόμικς που αφηγούνται ιστορίες για την Αθήνα της Κατοχής, επικεντρωμένες στους ανθρώπους που έβλεπαν ή ονειρεύονταν «γλυκά ξημερώματα» τη στιγμή που βίωναν σκοτεινές ημέρες, ζοφερές νύχτες, εφιαλτικές εποχές.

Τα έργα που φιλοτεχνούν οι καλλιτέχνες δεν αποτελούν ντοκουμέντα, μαρτυρίες, τεκμήρια, αποδείξεις ή ιστορικά στοιχεία. Κάποια εδράζονται σε ιστορικά δεδομένα και κάποια αποτελούν μυθοπλαστικές αφηγήσεις. Οι Soloúp, Αλέκος Παπαδάτος, Αλέξια Οθωναίου, Γιώργος Γούσης, Γιώργος Φαραζής, Δημήτρης Καμένος, Θανάσης Πέτρου, Θοδωρής Μπαργιώτας, Λέανδρος, Πέτρος Ζερβός, Πέτρος Χριστούλιας, Σπύρος Δερβενιώτης, Τάσος Μαραγκός και Τόμεκ Γιοβάνης αποτυπώνουν με τον δικό τους τρόπο πτυχές των θλιβερών χρόνων της Κατοχής, σε μια απόπειρα προσέγγισης και απόδοσης της εποχής εκείνης μέσω της καλλιτεχνικής έκφρασης.

Τι συνέβαινε στην Αθήνα κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής; Πώς ήταν να ζεις κάτω από τη γερμανική μπότα, σε ένα καθεστώς απόλυτης τρομοκρατίας και φόβου όπου τίποτα δεν είναι ασφαλές; Ποιοι και πώς αντιστάθηκαν και ποιοι συνεργάστηκαν με τον κατακτητή; Μα, πάνω απ’ όλα, πώς ήρθε η απελευθέρωση; Οι δημιουργοί της έκθεσης «Ένα γλυκό ξημέρωμα – 14 ιστορίες για την Αθήνα της Κατοχής», μπροστά στο δέος και τον αποτροπιασμό που γεννά η τρομακτική διάσταση του εγκλήματος, αντιτάσσουν τη μνήμη, προτάσσουν τη γνώση και παρακινούν σε εγρήγορση.

Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη:

Πόσο καιρό ασχολείσαι με τα κόμικς και τι ήταν αυτό που σε τράβηξε να το κάνεις;

Soloúp: Διάβαζα κόμικς από πάντα όπως και σκάρωνα σκιτσάκια από πάντα. Αλλά για να φτιάξω το πρώτο μου τετρασέλιδο κόμικς, χρειάστηκε να περάσουν μερικά ακόμα χρονάκια από εκείνο το παιδικό «πάντα», τότε που ήμουν φοιτητής στο Πάντειο, όπου και υπέγραψα για πρώτη φορά τα σκίτσα μου ως Soloύp. Τώρα το τι με τράβηξε σε αυτά, ακόμα το ψάχνω. Ίσως το ότι μπορείς να αφηγείσαι ιστορίες γι’ αυτά που σε απασχολούν και αυτές τις ιστορίες να τις μοιράζεσαι με τους άλλους. Ένας ιδιαίτερος αλλά και ουσιαστικός τρόπος επικοινωνίας. Η εικόνα μαζί με το κείμενο έχουν μεγάλη δύναμη.

Μίλησέ μας λίγο για την έκθεση «Ένα γλυκό ξημέρωμα», τι θα δούμε εκεί και τι έργα σου μπορεί κάποιος να συναντήσει.

Soloúp: Τα εύσημα φυσικά πάνε στον Μενέλαο Χαραλαμπίδη και τον Γιάννη Κουκουλά που στήσανε από το τίποτα ένα τόσο όμορφο συλλογικό έργο και μας έβαλαν κι εμάς στο παιχνίδι. Όπως φυσικά και στην Jemma press που μετέτρεψε το υλικό της έκθεσης σε ένα πολύ όμορφο άλμπουμ. Νομίζω πως είναι μια ξεχωριστή έκδοση γιατί προσεγγίζει ένα θέμα της σύγχρονης ιστορίας μας, τόσο τραγικό αλλά ταυτόχρονα και τόσο άγνωστο για τους περισσότερους νεοέλληνες. Και το άλμπουμ αυτό δεν σου μιλάει όπως ένας ιστορικός, αλλά με την ευαισθησία 14 διαφορετικών σύγχρονων Ελλήνων σκιτσογράφων. Γιατί ναι, η «μεγάλη» ιστορία είναι και γεγονότα και αριθμοί και αρχεία αλλά για εμάς τους θνητούς είναι πάνω απ’ όλα, μικρές, ανθρώπινες, τραγικές, ιστορίες. Η δική μου συμμετοχή αφορά κάτι τέτοιο. Μια ιστορία του παππού μου την περίοδο της κατοχής όπως μου την αφηγήθηκε και την έζησε ο πατέρας μου με τα μάτια και τ’ αφτιά ενός παιδιού. Αφορά δυο αεροπόρους Γερμανούς, τους Σουλτς και Σαχτ. Δυο πολύ νέους ανθρώπους τόσο διαφορετικούς από τον κυρίαρχο τύπο των σκληρών και αδίστακτων Ναζί των πολεμικών ταινιών. Δυο νέα παιδιά που δεν ήθελαν τον πόλεμο, αναγκάστηκαν να βρεθούν εκεί και τελικά κάηκαν μαζί με τα αεροπλάνα τους.

Πώς βλέπεις την κόμικς σκηνή στην Ελλάδα; Έχεις αγαπημένους καλλιτέχνες Έλληνες;

Soloúp: Αποτελούμε πλέον μια πολύ δυναμική σκηνή, με εξαιρετικές δουλειές και με αρκετούς Έλληνες δημιουργούς να δημοσιεύουν πλέον τις δουλειές τους στο εξωτερικό. Σε ποιον συνάδελφο και από ποια γενιά-παλαιότεροι, νεότεροι, νεότατοι- να πρωτοαναφερθώ; Ο καθένας βάζει το δικό του λιθαράκι -με τις αφηγήσεις και το προσωπικό του εικαστικό στιλ- σε αυτό που προχωράμε όλοι μαζί.

Πιστεύεις πως η πιο νέα γενιά διαβάζει κόμικς;

Soloúp: Και ναι και όχι. Σίγουρα τα κόμικς έχουν αφήσει πίσω τους τα βαρίδια του κακού αναγνώσματος, των «μικιμάου» που λέγανε παλιά, και έχουν πια και πολλές εφαρμογές στην εκπαίδευση, με κόμικς που κυρίως αναφέρονται στην Ιστορία ή τη Λογοτεχνία. Οι εκδότες, οι κριτικοί, οι πανεπιστημιακοί ασχολούνται μαζί τους και πολλά νέα βιβλία εικονογραφηγημάτων κυκλοφορούν κάθε νέα εκδοτική σεζόν.

Όμως έχω δει τα τελευταία 10 χρόνια –από την εποχή δηλαδή που κυκλοφόρησε το «Αϊβαλί» αλλά και στη συνέχεια με το «21-η μάχη της πλατείας», τον «ΖοRμπά» και τον «Συλλέκτη» που δουλεύονται πλέον στην εκπαίδευση – αρκετές διαφοροποιήσεις στον τρόπο που συντονίζουν τα παιδιά σε τέτοιες έντυπες αφηγήσεις. Η ατέλειωτη απασχόληση με τις εφαρμογές των κινητών και τα ατελείωτα μεταξύ τους μηνύματα δημιουργούν ένα εντελώς διαφορετικό επικοινωνιακό και πολιτισμικό πλαίσιο. Νομίζω πως αυτό γίνεται αντιληπτό παντού. Τα ενδιαφέροντα, τα ερεθίσματα, οι κώδικες επικοινωνίας αναπόφευκτα έχουν αλλάξει. Έτσι μέσα στην τάξη, ακόμα και όταν μιλάς για την Ιστορία μέσα από ένα κόμικς, οι αναφορές στον κόσμο των βιβλίων και όσων είναι οικεία στους ενήλικες, είναι ελάχιστες. Είναι ένας διαφορετικός τρόπος σκέψης. Και αυτό θέλει μια διαφορετική προσέγγιση για να γίνουν τέτοια εργαστηριακά μαθήματα σε σχολεία, λειτουργικά.

Τι συμβουλή θα έδινες σε κάποιο νέο κομίστα που ξεκινάει τώρα;

Soloúp: Ν’ ακολουθήσει το ένστικτό του σε αυτό που τον ενδιαφέρει πραγματικά. Συχνά ρωτούν γονείς αν το να ασχοληθεί πιο σοβαρά το παιδί τους με τα κόμικς θα ήταν ένα καλό επάγγελμα για το μέλλον. Για τα «προς το ζην» θα τους έλεγα κατηγορηματικά όχι. Όμως κι εγώ όταν ξεκινούσα – που ήταν σίγουρα πιο δύσκολες εποχές για τέτοια … χόμπι και οι γονείς φαντάζονταν τα παιδιά τους αποκατεστημένα στο Δημόσιο ή σε μια τράπεζα – εγώ ακολούθησα τα καραγκιοζάκια που σκάρωνα στο χαρτί και τελικά κάπου με έβγαλε. Θέλει σίγουρα σοβαρή σκέψη μια τέτοια απόφαση, αλλά πως να συμβουλέψω εγώ κάποιον νέο άνθρωπο που αγαπάει τα κόμικς, κάτι διαφορετικό;

Πόσο σημαντικό είναι για έναν κομίστα να ζει στη χώρα του; Πόσο επηρεάζει τη δουλειά ο τόπος που ζεις;

Soloúp: Σίγουρα η Ελλάδα δεν είναι η καλύτερη βάση για μια σειρά επαγγελμάτων, πόσο μάλλον για τα κόμικς που έχουν εκ των πραγμάτων και έναν πρόσθετο περιορισμό λόγω γλώσσας. Το διαδίκτυο όμως μας έχει κάνει εδώ και τουλάχιστον δύο δεκαετίες, κατοίκους του ίδιου μεγάλου χωριού. Ήδη πολλοί καλοί Έλληνες συνάδελφοι όπως ο Κυριαζής, ο Διαλυνάς, η DaNi, ο Παπαδάτος, Ο Γκογτζιλάς και άλλοι που ζουν εδώ, μπορούν να δουλεύουν την ίδια ώρα στην Αμερική ή στην Ευρώπη σε μεγάλες παραγωγές εκδοτικών οίκων.

Μπορεί ένας κομίστας να επιβιώσει στην Ελλάδα μόνο από την τέχνη του;

Soloúp: Υπό κάποιες προϋποθέσεις όπως κάποιες που σας περιέγραψα, ναι. Αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις μπορεί να απαιτηθούν πάρα πολλά χρόνια ενασχόλησης μέχρι αυτό να γίνει εφικτό. Το πιο σοφό είναι να υπάρχει και ένα δεύτερο επάγγελμα, σχετικό ή όχι με τα κόμικς, για τον βιοπορισμό. Σας ανέφερα ήδη και περιπτώσεις όπου το να ζεις στην Ελλάδα δεν σημαίνει πως δεν μπορείς να δουλεύεις μέσω διαδικτύου και στο εξωτερικό. Κάτι που κάνει τα πράγματα ακόμα πιο ευοίωνα.