Ούτε Λέμπερ: «Σήμερα βιώνουμε παντού το blitzkrieg του Τραμπ, μια σχεδόν φασιστική επιβολή εξουσίας»

Η Ούτε Λέμπερ (Ute Lemper), η μεγάλη ντίβα του τραγουδιού επιστρέφει στην Ελλάδα, για να παρουσιάσει το μουσικοθεατρικό σόου «Ραντεβού με την Μαρλέν Ντίτριχ».

Αυτό το ιδιαίτερα συγκινητικό αφιέρωμα στην σπουδαία Γερμανίδα σταρ γεννήθηκε μέσα από ένα τρίωρο τηλεφώνημα, το 1987 στο Παρίσι. Η νεαρή Ούτε Λέμπερ ερμήνευε εκείνη την εποχή την Σάλι Μπόουλς στο Cabaret και οι εφημερίδες την παρουσίαζαν ως τη νέα Ντίτριχ. Η Γερμανίδα σταρ ήταν τότε 87 ετών. Ζούσε κλεισμένη στο παρισινό διαμέρισμά της και δεν είχε εμφανιστεί για 15 χρόνια. Η Λέμπερ της έγραψε ένα γράμμα για να της ζητήσει συγνώμη για τη σύγκριση και να της εκφράσει το θαυμασμό της. Ένα μήνα αργότερα, δέχτηκε το τηλεφώνημα τη Ντίτριχ.

Η παράσταση είναι ένας φόρος τιμής στη δημόσια και ιδιωτική ζωή της Μαρλέν Ντίτριχ. Εστιάζει στην πορεία της από τον «Γαλάζιο Άγγελο» στη Γερμανία το 1930 στην κινηματογραφική καταξίωση στο Χόλιγουντ, στην αγάπη της για το καμπαρέ, τη γερμανική της καταγωγή, τον αγώνα και την στράτευσή της ενάντια στον ναζισμό, αλλά και στην περίπλοκη σχέση της με τη Γερμανία. Φτάνει μέχρι τα τελευταία χρόνια της ζωής της, που τα πέρασε σε ένα διαμέρισμα στο Παρίσι, μόνη με τις αναμνήσεις της. Η προσωπική διαδρομή συναντά την πολιτική και την ιστορία, σε έναν ιδανικό συνδυασμό, που αποκαλύπτει διάφορες πλευρές της πολυθρύλητης ζωής της Ντίτριχ.

Η Ούτε Λέμπερ ζει τα τελευταία 27 χρόνια στην Νέα Υόρκη. Λίγο πριν έρθει στην Αθήνα στο Παλλάς, τη Δευτέρα 3 Φεβρουαρίου μιλήσαμε μαζί της για την παράσταση που θα παρουσιάσει, την τηλεφωνική επικοινωνία με την Ντίτριχ και βέβαια για την κατάσταση στις ΗΠΑ, μετά την εκλογή Τραμπ.

-Τι θυμόσαστε από εκείνο το απροσδόκητο τηλεφώνημα από την Μαρλέν Ντίτριχ;

Βασικά ήταν ένας μονόλογος από την πλευρά της. Μίλησε πολύ. Εγώ μίλησα πολύ λίγο. Μου είπε απίστευτα πράγματα. Ξέρετε αυτό που ένιωσα στο τηλεφώνημα ήταν ένα κύμα μελαγχολίας και θλίψης. Η τραγωδία στη ζωή της ήταν η νοσταλγία που είχε για την πατρίδα της, την Γερμανία. Ήθελε να μιλήσουμε γερμανικά. Προφανώς ήταν μια πληθωρική, εντυπωσιακή, μοιραία γυναίκα, που τότε ήταν αρκετά ηλικιωμένη, αλλά είχε ακόμα τη φλόγα κάποιου που έζησε πολύ έντονα τη ζωή του. Κατάφερα να συγκρατήσω πολλά από όλα αυτά, που μου ανέφερε. Κάποιες λέξεις, κάποιες φράσεις που μου είπε, τις θυμάμαι. 30 χρόνια αργότερα, περίπου πριν από έξι χρόνια, στην αρχή της πανδημίας, αποφάσισα να κάνω ένα σόου για αυτό το τηλεφώνημα, γιατί τώρα έχω μεγαλώσει. Είμαι πλέον μεγαλύτερη σε ηλικία, όχι τόσο μεγάλη όσο ήταν εκείνη τότε, αλλά την πλησιάζω (γέλια). Βασικά μεταφέρω στην παράσταση το πνεύμα της, τη χαρά και τη θλίψη της, τα πάντα. Ερμηνεύω την ηλικιωμένη Μαρλέν. Το σόου έχει να κάνει με την τηλεφωνική επικοινωνία της νεαρής Ούτε με την ηλικιωμένη Μαρλέν. Κι είναι ενδιαφέρον γιατί τώρα είμαι η ηλικιωμένη Ούτε και βλέπω τη νεαρή Ούτε να της μιλάει. Όλα συνδέονται σε ένα σύμπαν. Είναι εντελώς μαγικό.

– Ποια είναι η γνώμη σας γι’ αυτήν; Γιατί πιστεύετε ότι ήταν μια από τις μεγαλύτερες ντίβες του κόσμου;

Η Μαρλέν Ντίτριχ ήταν μια γυναίκα του μέλλοντος. Ήταν πολύ μπροστά από την εποχή της. Έζησε στη δεκαετία του ’30, του ’40 και του ’50, όταν οι γυναίκες έπρεπε να μένουν στο σπίτι, να μαγειρεύουν και να κάνουν παιδιά. Ήταν εκεί έξω. Ήταν ισότιμη με τους άντρες. Είχε εξουσία και ήταν χειραφετημένη. Είχε μόρφωση. Αυτό ήταν πολύ σημαντικό γιατί αυτή είναι η βάση, φυσικά για όλα. Ταυτόχρονα είχε μια ελευθερία πνεύματος που ήταν πραγματικά μοναδική για εκείνη την εποχή. Πάντα έλεγε: «Να σκέφτεσαι σαν αφεντικό και να συμπεριφέρεσαι σαν κυρία». Την ενδιέφερε η πολιτική, είχε άποψη για τα πάντα. Πρωταγωνιστούσε και σκηνοθετούσε τις ταινίες της, έκανε τον σχεδιασμό των φωτισμών, τα πάντα. Ταυτόχρονα ήταν bisexual και ήταν πλήρως πολυγαμική. Ανέδειξε το ζήτημα του φύλου πάνω από 100 χρόνια πριν. Φορούσε ανδρικά κοστούμια. Ο Γάλλος αστυνομικός διευθυντής ήθελε να τη συλλάβει, επειδή φορούσε παντελόνια το 1935. Εκείνη του απάντησε: «Φοράω παντελόνια από το Βερολίνο της Βαϊμάρης. Με συγχωρείτε. Έχετε αργήσει πολύ».

– Τι μαθαίνουμε μέσα από την παράστασή σας για την Μαρλέν Ντίτριχ;

Αυτό που όλοι γνωρίζουμε είναι η άψογη εικόνα της, μέσα από τις ταινίες, που έκανε. Ήταν πανέμορφη και αψεγάδιαστη. Στην παράστασή μου, βλέπετε τον άνθρωπο, την ίδια τη Μαρλέν Ντίτριχ, πίσω από όλα αυτά. Ήταν σκηνοθέτρια. Της άρεσε η τελειότητα, αλλά πάνω από όλα ήταν πραγματικά πρωτοπόρα για την εποχή της. Ήταν μετανάστρια. Ήταν εκπατρισμένη από τη Γερμανία. Στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, είχε πολεμήσει ως Αμερικανίδα στρατιώτης ενάντια στη ναζιστική Γερμανία. Αυτό είναι ένα πολύ μεγάλο κεφάλαιο στη ζωή της. Ξέρετε, εκτός από το ότι ήταν ηθοποιός, ηθοποιός, τραγουδίστρια, συμμετείχε και αποφάσισε να καταταγεί στο στρατό στα τέλη της δεκαετίας του ’30. Βρέθηκε στην πρώτη γραμμή για να διασκεδάσει τους στρατιώτες στη Γαλλία και την Ιταλία και τη Βόρεια Αφρική για 20 μήνες χωρίς διακοπή. Ήταν στο μέτωπο και έδινε παραστάσεις, μέσα στα χαρακώματα.

– Τι είναι αυτό που δεν γνωρίζουμε γι’ αυτήν;

Αυτό που ίσως δεν ξέρετε είναι ότι δεν μπορούσε να επιστρέψει στην πατρίδα της, επειδή οι Γερμανοί μέχρι να πεθάνει, την αντιμετώπιζαν ως προδότρια, επειδή πολέμησε ενάντια στη ναζιστική Γερμανία. Η ίδια αγαπούσε τη γερμανική λογοτεχνία, τη γερμανική ποίηση, τη γερμανική μουσική, τη φιλοσοφία, τη διανόηση, τον πολιτισμό της Γερμανίας. Αυτός, φυσικά, καταστράφηκε εντελώς από τους Ναζί, μετά την ανάληψη της εξουσίας το 1933. Η Ντρίτριχ έδινε συναυλίες σε όλο τον κόσμο, εκτός από τη Γερμανία. Εκεί δεν της επέτρεπαν να γυρίσει, επειδή είχε πολεμήσει στο πλευρό των Αμερικανών. Τι μας λέει αυτό για τη Γερμανία της δεκαετίας του 1960, η οποία δεν είχε διαχειριστεί σωστά το ναζιστικό παρελθόν της; Σήμερα, όλα αυτά είναι πολύ ενδιαφέροντα γιατί κοιτάξτε τον κόσμο, όπου ζούμε τώρα και τα παράξενα φασιστικά κινήματα που αναδύονται από τις ΗΠΑ και τα δεξιά κινήματα σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες.

Η ιστορία της δεν είναι λοιπόν μια ιστορία του παρελθόντος. Είναι μια ιστορία που εξακολουθεί να μας λέει κάτι πολύ σημαντικό για τον κόσμο που ζούμε και για το γεγονός ότι οι φασίστες δεν θέλουν να παραδεχτούν το παρελθόν. Θέλουν να αλλοιώσουν το παρελθόν. Θέλουν να το ξεχάσουν και να δημιουργήσουν το δικό τους μέλλον. Ένιωσα λοιπόν στο τηλέφωνο τη μελαγχολία και τη θλίψη της για το γεγονός ότι ήταν αποκηρυγμένη στη Γερμανία, ότι δεν ήταν ευπρόσδεκτη, και ότι καταγγέλθηκε και προσβλήθηκε από τους Γερμανούς με τον τρόπο που σχεδόν αυτοί είχαν προσβάλει τους Εβραίους κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος.

Υπάρχει και μια άλλη σύμπτωση που με συνδέει μαζί της. Το 1992 έπαιζα τη Λόλα στον Γαλάζιο Άγγελο. Αυτός ήταν ο εμβληματικός της ρόλος. Τον ερμήνευσε το 1928 στο Βερολίνο. Το 1992, η νεαρή Ούτε έπαιζε τη Λόλα στον Γαλάζιο Άγγελο στο Βερολίνο. Η Μαρλέν πεθαίνει εκείνη τη χρονιά μόνη της στο διαμέρισμά της στο Παρίσι. Επέλεξε να μετακομίσει στο Παρίσι γιατί αγαπούσε την Ευρώπη και δεν ήθελε να μείνει στην Αμερική. Μου είχε εξομολογηθεί στο τηλέφωνο ότι ήθελε να επιστρέψει για μια τελευταία φορά στη Γερμανία, ότι ήθελε να ταφεί στο Βερολίνο, δίπλα στη μητέρα της. Τότε λοιπόν επέστρεψε στο Βερολίνο. Η κηδεία ήταν πολύ σκοτεινή. Ήμουν εκεί με μια αίσθηση ενοχής και απορίας που τελικά κατάφερε να επιστρέψει στην Γερμανία.

– Αισθάνεστε ότι υπάρχει μια σύνδεση μεταξύ σας;

Την κατανοώ πλήρως. Και κατά έναν περίεργο τρόπο, υπάρχει μια σύνδεση. Είμαι δύο γενιές μετά. Αυτή γεννήθηκε το 1901, εγώ το 1963. Παίρνω λοιπόν την ιστορία της και τη φέρνω πίσω στον κόσμο. Είναι πολύ σημαντικό για μένα να μην ξεχαστεί. Ειδικά στις μέρες μας. Κι εγώ ως Γερμανίδα, είχα τα προβλήματά μου με την πατρίδα μου. Ήταν πολύ σκληροί μαζί μου. Μόλις άρχισα να κάνω διεθνή καριέρα στο Παρίσι, το Λονδίνο και στην Αμερική, δεν τους άρεσε καθόλου. Ήθελαν να είμαι μόνο Γερμανίδα. Αλλά δούλευα σε όλο τον κόσμο και όχι τόσο πολύ στη Γερμανία. Οι Γερμανοί ήταν πάντα οι πιο σκληροί επικριτές μου. Όχι πια, αλλά στην αρχή. Εκείνο το τηλεφώνημα το 1987 με έφερε πολύ κοντά της. Εγώ ήμουν η Λόλα όταν πέθανε. Είναι σχεδόν σαν να μου έδωσε την σκυτάλη, τη φλόγα, το μήνυμά της. Νιώθω ότι έχω ευθύνη.

– Η Μαρλέν Ντίτριχ αναδύθηκε μέσα από το καμπαρέ στα χρόνια της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης. Εσείς είστε η σταρ του καμπαρέ της γενιάς σας. Γιατί αυτό το μουσικοθεατρικό είδος είναι τόσο ιδιαίτερο και ξεχωριστό; Ποια είναι η δύναμή του;

Θα έλεγα ότι στο καμπαρέ κυριαρχεί ένα ελεύθερο πνεύμα. Είναι απρόβλεπτο. Δεν είναι σαν μια παράσταση του Μπρόντγουεϊ, η οποία μπορεί να είναι καταπληκτική, αλλά τα πάντα είναι προγραμματισμένα. Εκεί είναι όλα προβλέψιμα, επειδή πρέπει να είναι το ίδιο πράγμα κάθε βράδυ. Με το καμπαρέ, υπάρχει μια πτυχή άμεσης ερμηνείας και εκτέλεσης. Ο αυτοσχεδιασμός επιτρέπεται. Έχεις τη συμμετοχή του κοινού και μπορείς να είσαι πιο προκλητικός από πολιτική και σεξουαλική σκοπιά, μέσω της αλληλεπίδρασης μαζί του. Μπορείς να είσαι διασκεδαστικός και ανατρεπτικός ταυτόχρονα. Ναι, είναι μια τέχνη που γεννήθηκε τη δεκαετία του 1920. Σίγουρα εκείνα τα χρόνια είχε μια πτυχή πολιτικής σάτιρας. Σήμερα, είναι λίγο πιο μπουρλέσκ. Ναι, είμαι τραγουδίστρια καμπαρέ. Και ορισμένα πράγματα από όσα έχω κάνει είναι καμπαρέ, αλλά είμαι επίσης και τραγουδοποιός. Μου αρέσει πραγματικά να κάνω καινούργια πράγματα, που δεν βασίζονται στο παλιό ρεπερτόριο. Να γράφω τα δικά μου τραγούδια, να κάνω την παραγωγή των δικών μου τραγουδιών. Ασχολούμαι λοιπόν με πολλά διαφορετικά είδη. Νομίζω ότι είμαι λίγο απ’ όλα. Είμαι απλά ο εαυτός μου. Δεν μου αρέσει να εγκλωβίζομαι σε ένα είδος και να κολλάω σε αυτό. Εμπνέομαι από πολλά διαφορετικά πράγματα στη μουσική.

– Ας περάσουμε στην πολιτική. Σε λίγες μέρες η Γερμανία προσέρχεται στις κάλπες. Τι διακυβεύεται στη χώρα σας;

Δεν είναι στην ουσία η χώρα μου. Ζω στη Νέα Υόρκη, εδώ και 27 χρόνια. Παρόλο που έχω ακόμα το ευρωπαϊκό μου διαβατήριο και δεν είμαι Αμερικανίδα πολίτης, αυτή την στιγμή είμαι πολύ σοκαρισμένη, προφανώς με ό,τι συμβαίνει εδώ. Τα πάντα έχουν σχέση μεταξύ τους. Όλα συνδέονται. Για παράδειγμα ότι ο Έλον Μασκ μίλησε στο συνέδριο του AfD στη Γερμανία και όλοι είδαμε τον παράξενο χαιρετισμό του. Ό,τι κι αν ήταν αυτό, δεν έπρεπε να το κάνει. Ήταν σίγουρα μια κακή επιλογή. Είναι πολύ ανησυχητικό. Από την άλλη πλευρά, το παρελθόν της Γερμανίας δεν είναι καθόλου μακρινό. Σκεφτείτε τι έκαναν από το 1940 έως το 1945: σκότωσαν 6 εκατομμύρια Εβραίους, κατάφεραν να χειραγωγήσουν κάθε γερμανικό μυαλό ώστε να μισεί τον κόσμο και να είναι αντισημίτες και είχαν ιμπεριαλιστικά οράματα και στρατηγικές. Ο χρόνος περνά πολύ γρήγορα. Όσο μεγαλώνεις, τόσο νιώθεις ότι τα 80 χρόνια, που μας χωρίζουν από τον πόλεμο και την καταστροφή δεν είναι τίποτα. Πολλά διακυβεύονται σήμερα στη Γερμανία, για να απαντήσω στην ερώτησή σας. Ειδικά στην παρούσα συγκυρία, σε σχέση με την παγκόσμια κατάσταση που οι Ηνωμένες Πολιτείες θέλουν να αλλάξουν ριζικά.

– Πώς βλέπετε τα πράγματα μετά την επιστροφή του Τραμπ στην εξουσία;

Νομίζω ότι είναι απολύτως τρομακτικά. Αυτό που συμβαίνει εδώ αυτή τη στιγμή στις ΗΠΑ είναι απίστευτο: στέλνουν τον στρατό στους καταυλισμούς. Βγάζουν από εκεί τους μετανάστες και τους στέλνουν πίσω στις χώρες τους. Δεν ξέρω ποιους ακριβώς στέλνουν πίσω αυτή την στιγμή. Φαίνεται ότι είναι νεαροί άνδρες. Αλλά μπορεί να προχωρήσουν περισσότερο και να απελάσουν γυναίκες και παιδιά. Είναι τόσο τρομακτικό και παραβιάζει κάθε ανθρώπινο δικαίωμα. Το AfD έχει ήδη μεγάλη δύναμη στη Γερμανία και αυξάνεται ακόμη περισσότερο. Νομίζω ότι το γερμανικό σύνταγμα δεν μπορεί να τροποποιηθεί, όπως το αμερικανικό σύνταγμα. Ο Τραμπ ελέγχει πλέον κάθε μέρος του πολιτικού συστήματος. Νομίζω ότι υπάρχουν περισσότεροι συνταγματικοί περιορισμοί στη Γερμανία, σε σχέση με εδώ. Θεωρώ όμως ότι είναι μια πολύ τρομακτική κατάσταση. Μου ραγίζει την καρδιά, ότι οι άνθρωποι είναι τόσο αμόρφωτοι και τυφλωμένοι, ώστε να υποστηρίζουν ένα είδος φασιστών ηγετών όπως αυτόν.

– Βλέπετε ομοιότητες με την εποχή της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, πριν περίπου 100 χρόνια;

Νομίζω ότι πράγματα είναι πολύ πιο επικίνδυνα σήμερα, από ότι πριν από 100 χρόνια. Η Βαϊμάρη έφτανε στην ακμή της, ακριβώς πριν από 100 χρόνια. Εξαιτίας του πληθωρισμού, της απογοήτευσης, του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου, της καταστροφικής κατάστασης, της φτώχειας και των ανθρώπων που αναζητούσαν μια νέα δημοκρατία, η οποία ήταν εύθραυστη, ο Χίτλερ αναδύθηκε στην εξουσία. Χειραγώγησε τους νόμους και μέσω της διαφθοράς και της δωροδοκίας και στη συνέχεια τυφλώνοντας τους ανθρώπους και μέσω της εγκληματικής του δράσης, καίγοντας το Ράιχσταγκ, κατηγορώντας τους κομμουνιστές, κατάφερε να φτάσει στην εξουσία και στη συνέχεια να κάνει ό,τι έκανε.

Νομίζω ότι σήμερα τα πάντα είναι πιο τρομακτικά, λόγω της δύναμης που έχουν οι άνθρωποι, μέσω της τεχνολογίας και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Μπορούν να προσεγγίσουν κάθε άτομο. Κάθε άτομο εμπλέκεται με κάποιο τρόπο. Σήμερα έχουμε έναν νέο Ψυχρό Πόλεμο, ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση και είναι πιο τρομακτικός. Οι Ηνωμένες Πολιτείες ενισχύονται και πάλι στρατιωτικά και απειλούν. Ο Ψυχρός Πόλεμος είναι σίγουρα πολύ ενεργός αυτή την στιγμή και μπαίνει σε μια τρομακτική διάσταση με τις απειλές από την Ανατολή και τη Δύση.

Η ψηφιακή πρόοδος που έχουμε, μπορεί να χειραγωγήσει τα πάντα στη ζωή μας, επειδή όλες οι πληροφορίες, οι δραστηριότητες, η δουλειά μας, βασίζονται σε αυτή την ψηφιακή συνείδηση. Είναι πολύ τρομακτικό, γιατί όλα πλέον γίνονται γρήγορα και σε τεράστια έκταση. Το γεγονός ότι η πολιτική βρίσκεται σήμερα σε πλήρη σύμπνοια με την οικονομία, ότι ο πιο ισχυρός διευθύνων σύμβουλος του κόσμου είναι ο πνευματικός «αδελφός» του Αμερικανού προέδρου, είναι τρομακτικό. Αυτό που βιώνουμε σήμερα είναι το blitzkrieg (κεραυνοβόλος επιθετικός πόλεμος) του Τραμπ. Είναι μια τεράστια, ισχυρή, αδαής, σχεδόν φασιστική επιβολή εξουσίας σε όλους τους διαφορετικούς τομείς της κοινωνίας. Και εμείς δεν μπορούμε να παρακολουθήσουμε, όσα συμβαίνουν καθημερινά. Δεν μπορούμε να το πιστέψουμε. Και είμαστε πολύ ανήσυχοι.

Η μουσικοθεατρική παράσταση «Ραντεβού με την Μαρλέν Ντίτριχ» της Ούτε Λέμπερ πραγματοποιείται στο θέατρο Παλλάς, τη Δευτέρα 3 Φεβρουαρίου.

Προπώληση εισιτηρίων