Από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία έως σήμερα ακούστηκε πολλές φορές στην Ελλάδα, τόσο σε κορυφαίο πολιτικό επίπεδο όσο και σε αρθρογραφία στα μέσα ενημέρωσης, άλλοτε ως βεβαιότητα και άλλοτε ως προβληματισμός, ότι η χώρα βρίσκεται στη σωστή ή τη λάθος πλευρά της ιστορίας, σε σχέση με αυτόν τον πόλεμο
Το αφήγημα παρουσιάστηκε διαφορετικό ανάλογα με τις ιδέες που εκφράζει ο κάθε πολιτικός και ενστερνίζεται κάθε πολίτης, όπως διαφορετικό παρουσιάστηκε και το αποτέλεσμα της επίσημης θέσης της Ελλάδας – για την ίδια τη χώρα – σε αυτή τη διαμάχη που εξελίχθηκε στον μεγαλύτερο πόλεμο σε ευρωπαϊκό έδαφος μετά από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Το αφήγημα της μιας άποψης ήταν και είναι ότι, όταν δίδεται μια μάχη για την ελευθερία ενός λαού, η Ελλάδα δεν μπορεί παρά να βρίσκεται στους υποστηρικτές του αδικούμενου. Από την άλλη, το αφήγημα ότι ο φαινομενικά αμυνόμενος απείλησε τα ζωτικά συμφέροντα του επιτιθέμενου και μάλιστα στην πόρτα του, μη αφήνοντας περιθώρια με τη στάση του για ειρηνική διευθέτηση της όποιας διαφοράς.
Το τι ακριβώς έγινε εδώ και δέκα χρόνια και ποια είναι η αλήθεια θα το καταγράψει αργότερα η ιστορία. Όταν η διαμάχη πιθανόν έχει τελειώσει και όλα τα πρίσματα μέσα από τα οποία βλέπουμε σήμερα την πραγματικότητα θα έχουν σπάσει.
Είναι σωστό να θυμόμαστε όμως ότι η ιστορία είναι σκληρή, κυρίως με όσους την αγνοούν και δεν παραχαράσσεται, ακόμη και αν βραχυπρόθεσμα φαίνεται ότι αυτό είναι δυνατόν. Ακόμη, σπάνια έχει μια και μόνο ανάγνωση, καθώς η παράθεση των γεγονότων μπορεί να προκαλέσει πολλές ερμηνείες και συσχετίσεις που αλλάζουν την ίδια εικόνα πολλές φορές.
Ένα τίμημα που πληρώνεται
Σύμφωνα με την επίσημη θέση της χώρας μας, λοιπόν, τα τελευταία τρία χρόνια η Ελλάδα συντάχθηκε – ακόμη μια φορά – με τη συμμαχία του δυτικού κόσμου, η οποία βοήθησε με απίστευτα μεγάλο εύρος πόρων, είτε αυτό λεγόταν οπλικά συστήματα είτε χρήματα, την Ουκρανία στον αγώνα της ενάντια στη Ρωσία. Μια θέση που τη στοχοποίησε ως εχθρό της Ρωσίας και φυσικά την έβγαλε από τον ρόλο του ειρηνοποιού, που μεταξύ άλλων θα μπορούσε να βοηθήσει στην επικράτηση της ειρήνης. Ένα ρόλο που διατήρησε σε πολλές περιπτώσεις τα τελευταία χρόνια τόσο «στη γειτονιά μας» όσο και σε απομακρυσμένα σημεία του πλανήτη, που αποτέλεσαν πεδία συγκρούσεων.
Και φυσικά η Ελλάδα πλήρωσε και θα πληρώνει το τίμημα για αρκετό καιρό ακόμα. Το τίμημα των εμπορικών σχέσεων με τη Ρωσία, που σήμαινε μια καλή αγορά για τα ελληνικά προϊόντα, έναν καλό πελάτη για το ελληνικό τουριστικό προϊόν, την αγορά φθηνών ορυκτών καυσίμων κ.λπ. Το τίμημα αυτό φυσικά με τον ένα ή τον άλλον τρόπο το πλήρωσαν και το πληρώνουν όλοι οι Ευρωπαίοι – που συντεταγμένα τήρησαν την ίδια στάση εκτός λίγων εξαιρέσεων – καθώς πίστευαν ότι το οικοδόμημα της συμμαχίας με την αντίπερα όχθη του Ατλαντικού είναι τόσο ισχυρό και στέρεο, που είναι συνυφασμένο με την εθνική τους ύπαρξη και υπόσταση.
Ένας καβγάς… άνευ προηγουμένου
Όλα αυτά μέχρι την περασμένη Παρασκευή. Όταν στη συνάντηση των προέδρων των ΗΠΑ και της Ουκρανίας, στον Λευκό Οίκο έλαβε χώρα ένας καβγάς άνευ προηγουμένου σε ζωντανή μετάδοση των μεγαλύτερων Μέσων Ενημέρωσης στον κόσμο. Οι πρώην θερμοί σύμμαχοι αντάλλαξαν βαριές κουβέντες μπροστά στις κάμερες και ακόμα βαρύτερες όπως φαίνεται πίσω από αυτές. Οι μόνοι που αντιλήφθηκαν αμέσως τι διαμείβεται ήταν οι διπλωμάτες των δύο πλευρών που κυριολεκτικά διάβαζε κανείς στα πρόσωπά τους την έκφραση «γιατί δεν ανοίγει η γη να με καταπιεί;». Για επιβεβαίωση αρκεί κανείς να προσέξει στα βίντεο που έχουν γίνει viral στο διαδίκτυο τη στάση και τις εκφράσεις του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάρκο Ρούμπιο και τις εκφράσεις και τα δάκρυα της πρέσβειρας της Ουκρανίας στις ΗΠΑ, Οξάνα Μαρκάροβα.
«Αδιανόητο», «σοκαριστικό», «πρωτοφανές» ήταν μερικοί από τους χαρακτηρισμούς που χρησιμοποίησαν τα μεγάλα διεθνή Μέσα Ενημέρωσης, προκειμένου να περιγράψουν αυτό που προβλήθηκε στις οθόνες όλου του πλανήτη και μόνο συνάντηση ηγετών συμμάχων και φίλων χωρών δε θύμιζε.
Για τους Αμερικανούς ψηφοφόρους του Τραμπ δεν ήταν βέβαια ούτε σοκαριστικό ούτε αδιανόητο. Το εξέλεξαν – εκτός των άλλων που υποσχέθηκε – προκειμένου να τελειώσει αυτόν τον πόλεμο. Έναν πόλεμο που, είναι η αλήθεια, έφερε την ανθρωπότητα πολύ κοντά σε ένα πυρηνικό ολοκαύτωμα, αλλά αποτέλεσε και μια διαρκή αιμορραγία για την αμερικανική οικονομία.
Οι αιτίες πίσω από τη στάση του Τραμπ
Δε θα μάθουμε σύντομα αν η στάση αυτή του προέδρου Τραμπ υπαγορεύεται από τα φιλειρηνικά του αισθήματα, τον φόβο ενός πυρηνικού πολέμου ή από άλλα συμφέροντα, που προς το παρόν δεν είναι ορατά στον κόσμο.
Είναι όμως αλήθεια ότι, συνεπής στη στάση που είχε πριν ακόμα εκλεγεί πρόεδρος των ΗΠΑ, άλλαξε το διακύβευμα αυτής της διαμάχης και με μια φράση έθεσε πάνω από την ελευθερία και την ασφάλεια της Ουκρανίας τον κίνδυνο ενός πυρηνικού πολέμου και την επιβίωση ολόκληρου του κόσμου. Μια απόφαση που άλλαξε σε μια βραδιά στόχους και συμμαχίες.
Οι μόνοι που βλέπουν πια τη συνάντηση Τραμπ-Ζελένσκι στον Λευκό Οίκο και τα όσα έγιναν ως γεγονός «αδιανόητο», «σοκαριστικό» και «πρωτοφανές» είναι οι συνήθεις αμήχανοι Ευρωπαίοι ηγέτες. Αυτοί που στην πλειονότητά τους είχαν μάθει εδώ και ογδόντα χρόνια να βλέπουν ως βεβαιότητα και γεγονός αδιαμφισβήτητο, ίσως και περισσότερο της ανατολής του ήλιου κάθε πρωί, ότι οι ΗΠΑ θα προστατεύουν τα συμφέροντά τους, όπως έκαναν από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και μετά.
Συνδεδεμένοι, όχι με όρους ισότιμου συμμάχου, αλλά υπό την κηδεμονία των ΗΠΑ, στα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου, αγόμενοι και φερόμενοι πολλές φορές από τις αποφάσεις των ενοίκων του Λευκού Οίκου νιώθουν για πρώτη φορά ίσως στα ογδόντα αυτά χρόνια ότι “βρίσκονται στον αέρα”, ότι προδόθηκαν από την ίδια την ιδέα που υπηρέτησαν τόσα χρόνια.
Βρέθηκαν να συνομιλούν μεταξύ τους ψελλίζοντας κάποιες λέξεις για αυτονομία, για κοινή ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική, για ευρωπαϊκή ασφάλεια, συνειδητοποιώντας, μάλλον αργά, πως η ιστορία βρίσκεται στην… άλλη πλευρά, έχει αλλάξει. Και έχει αλλάξει σε βάρος της Ευρώπης.
Είναι αλήθεια πως κάποιοι Ευρωπαίοι πολιτικοί μίλησαν εδώ και αρκετό καιρό για την ανάγκη κοινής εξωτερικής πολιτικής, για την ανάγκη κοινής άμυνας και ασφάλειας. Από αρκετές ευρωπαϊκές χώρες και από την Ελλάδα. Μάλλον όμως ακούγονταν λίγο-πολύ ως “γραφικοί”.
Όχι μόνο γιατί μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπήρχαν τόσες απόψεις όσα και τα μέλη της.
Όχι μόνο γιατί στην Ευρώπη των μεγάλων εθνοτικών διαφορών η οργάνωση των εξουσιών παραμένει χαοτική, με αποτέλεσμα οι όποιες αποφάσεις να λαμβάνονται με ρυθμό χελώνας και μετά από ατέρμονες συζητήσεις.
Όχι μόνο γιατί πολλές φορές οι διαφορές μεταξύ των χωρών που την απαρτίζουν φαντάζουν μεγαλύτερες από ένα όραμα για κοινή πορεία στο μέλλον.
Αλλά κυρίως γιατί η “Ένωση” απέχει πολύ από μια ένωση που θα της επιτρέπει να έχει εκείνη την ισχύ, πολιτική, οικονομική και στρατιωτική, ώστε να συμμετέχει στις αποφάσεις και να γίνεται σεβαστή η άποψή της.
Το δίκαιο του ισχυρού
Σήμερα κατάλαβαν εκ των πραγμάτων ότι το δίκαιο δεν είναι μια αφηρημένη έννοια που υποστηρίζεται με δηλώσεις και χρήματα, αλλά υπερασπίζεται από τη στρατιωτική ισχύ.
Για τη διατήρηση αυτής της ισχύος λοιδορούσαν την Ελλάδα πριν από μερικά χρόνια, η οποία, παρά τη χρεωκοπία της, ήταν υποχρεωμένη να διατηρεί αξιόμαχες ένοπλες δυνάμεις τόσο σε αριθμό όσο και σε μέσα εξαιτίας των γειτόνων της, ώστε να υπερασπίζεται το αυτονόητο. Το δίκαιο.
Σήμερα οι Ευρωπαίοι ηγέτες ξύπνησαν με ένα σοκ. Αντιλήφθηκαν ότι η ομπρέλα προστασίας από τις ΗΠΑ δεν υπάρχει πια. Καλούνται να βάλουν “βαθιά το χέρι στην τσέπη” και να δαπανήσουν δισεκατομμύρια για να χτίσουν υποδομές και στρατούς που δεν είχαν τα τελευταία χρόνια.
Σήμερα κατάλαβαν ότι ασφάλεια και σεβασμός δεν υπάρχει αν δεν υπάρχει ικανή αποτρεπτική στρατιωτική ισχύς. Είναι η μοναδική δύναμη που μπορεί να υπερασπιστεί το δίκαιο και να αποτρέψει την εφαρμογή του δικαίου του ισχυρότερου.
Σκληρό μάθημα που τους βρήκε απροετοίμαστους, μάλλον μετά από αρκετές δεκάδες χρόνια εφησυχασμού.
Δυστυχώς, όμως, ο δρόμος αναμένεται να είναι μακρύς για την Ευρώπη. Ακόμη και αν υποτεθεί ότι όλα θα εξελιχθούν στη σωστή κατεύθυνση θα χρειαστούν αρκετά χρόνια, ώστε οι στρατιωτικές υποδομές κάτω από μια κοινή διοίκηση να φτάσει στα επίπεδα των μεγάλων σύγχρονων στρατών.
Σήμερα οι χθεσινοί σύμμαχοι έμαθαν ότι θα πρέπει να ξαναδιαβάσουν την ιστορία για να καταλάβουν σε ποια πλευρά της βρίσκονται. Μπορεί εκείνοι να μην άλλαξαν πλευρά. Άλλαξε όμως το διακύβευμα, οι στόχοι και μαζί τους έχει αλλάξει και η ιστορία.
Αναπαραγωγή άρθου από εδώ
